A.B.C.: Anglo Belgium Company; fabrikant van langzaamlopende scheepsdiesels.
[Afbeeldingen]
A.B.C.-Paxman-Ricardo:
mij alleen bekend van kleine hulpmotor (10pk) met Ricardo-wervelkamer. Waarschijnlijk een licencie overeenkomst.
AB Diesel Motorer: nog onbekend.
A.C.M.T.: Ateliers de Construction Mécanique de Tirlemont.
fabrikant van onder meer een op d Gardner 6LW gebaseerde dieselmotoren.
Advance: keerkoppelingen 20 tot 2800 pk
A.E.G.: voor zover bekend alleen als medefirmant bij de productie van verbrandingsmotoren betrokken. Wel actief in electrische aandrijvingen.
A.G.O.: nog onbekend.
Aisla-Graig: nog onbekend.
Ajax: ruwolie motor
Akasaka: nog onbekend.
Albin:
Zweedse fabrikant van diesel en benzinemotoren. De fabriek van Albin werd in 1906 door Lars Albin Larssons gesticht en heeft tot ca. 1973 bestaan. Behalve motoren werden er ook motor- en zeiljachten gebouwd. De machinefabriek stond in Kristinehamn, Zweden.
[Afbeelding]
Albion: nog onbekend.
Alco: nog onbekend.
Allen: Britse scheepsmotoren
fabrikant. Voor zover bekend voornamelijk grote vermogens.
[Afbeelding]
Allen-Bedford: nog onbekend. Allen-Nei: nog onbekend.
Allis Chalmers: nog onbekend.
Allweiler: nog onbekend.
Alpa: nog onbekend.
Alpha: nog onbekend. Alpha-Man-B&W: nog onbekend.
Alsthom: nog onbekend.
Amanco: nog onbekend.
American Diesel Corporation: nog onbekend.
A.M.W: Antwerpse Motorwerken.
Antwerpse vestiging van Reintjes keerkoppelingen en tandwielkasten. Thans (2012)
Reintjes Benelux bvba geheten.
[Afbeeldingen]
Ansalde: nog onbekend.
Anson: nog onbekend.
Ape-Allen: nog onbekend.
Aran: nog onbekend.
Armstrong: nog onbekend.
Armstrong-Siddeley:
motoren van Britse makelij, welke in Nederland voornamelijk toepassing
vonden als hulpmotor of als voortstuwingsmotor in akkerschuiten.
[Afbeeldingen]
Arona: nog onbekend.
Askeladden: nog onbekend.
Atlantic: nog onbekend.
Atlas: nog onbekend. Atlas-Imperial: nog onbekend. Atlas-MaK: nog onbekend.
A.E.C.,
Associated Equipment Company Ltd
: Engelse fabrikant van vrachtwagen en busmotoren. In de binnenvaart nauwelijks bekend.
Avance: tweetakt gloeikopmotor. In 1929 werd de fabriek in Stokholm, Zweden overgenomen door Munktell waarna de naam verdween. Slechts weinig in Nederland toegepast. [A>]
A.V.L.: nog onbekend.
A.W.A., Alteliers
Walschaerts: tamelijk onbekend merk scheepsdiesel uit Brussel.
[Afbeeldingen]
B
Backhard: nog onbekend.
Baldwin: nog onbekend.
Bamford: nog onbekend.
Motoren- und Maschinenfabrik Bauer & Lage: Duitse motorenfabriek uit Kiel. Motorenbau.eu stelt: Laboe in Holstein (ca. 11km ten noorden van Kiel) Actief tussen 1923 en 1939. Het gaat vermoedelijk om viertakt Gloeikopmotoren
Baudouin: Franse motorenfabrikant.
De firma is in 1890 opgericht en bouwt thans scheepsdieselmotoren van
400-900 pk.[Afbeeldingen]
Bauscher:
Duitse machinefabriek, die korte tijd enige (kleine) scheepsmotoren
geproduceerd heeft. [Afbeeldingen]
Beardmore Tornado: nog onbekend.
Bedford: weinig bekend Engels merk
scheepmotor.
Bellis & Morcom: nog onbekend.
Bergen:
Noorse machinefabriek en motoren fabrikant.
[Afbeelding]
Bergius Kelvin: nog onbekend.
Bergsund: Zweedse fabrikant van gloeikopmotoren; evt. in samenwerking met Laval.
Berkel: Nederlandse motorenfabrikant
echter bekender van de productie van weegschalen.
[Afbeelding]
Gert Schouwstra, Sneek, schrijft daarover:
W.A. Van Berkel was een machinefabriek die werkelijk alles
maakte. Niet alleen weegschalen, maar zelfs ook 35 (water)vliegtuigen!
De productie daarvan hield rond 1922 op. Ik denk dat van Berkel toen
een dipje had, want ze verhuurden hun productiehallen in Rotterdam
totdat ze zelf weer in gebruik namen in 1928.
Motoren werden gefabriceerd van 1919 tot 1923, alle types die ik ken
zijn min of meer gelijk, maar hebben onderling ook verschillen. Ik
vermoed dat er geen grote series gebouwd zijn, ze waren niet erg
succesvol. Je kon toen gewoon een motor als gietstuk bestellen en
daarna ging je als machinefabriek dat ruwe blok helemaal bewerken.
Custom-built zouden we nu zeggen. Er waren in die tijd handige
smederijen die met een draaibank en een freesbank zelf een motor in
elkaar knutselden. Serieproductie en standaardisatie van onderdelen
waren Amerikaanse moderniteiten. Enkelen van die machinefabriekjes zijn
in serie gaan bouwen en uitgegroeid tot de bekende merken.
Van Berkel bouwde verticale 1, 2 en 3 cylindermotoren. In het noorden
werd in 1921 een demonstratie georganiseerd bij Fulton in Hoogezand. In
1923 werd van Berkel vertegenwoordigd door firma Boll & Gorter aan
de Westerhaven in Groningen. Ze adverteerden met hun zuinigheid van 210
gr/pk/uur en hun lage smeerolieverbruik.
1 cyl - 22-30 pk
2 cyl - 48-70 pk
3 cyl - 65-90 pk
In 1922 zou de motoren fabriek verkocht zijn aan Fravri & Momoram
die ze nog onder de naam "Fra - Vrie" op de markt zouden hebben
gebracht. Maar ik heb er nog nooit een gezien. Het gezegde "van Berkel
patent - ellende zonder end" zal daar vast iets mee te maken hebben.
Maar weegschalen maken, dat konden ze.
Berkel IMOP: nog onbekend.
Berliet: nog onbekend.
Bernard
Moteurs: rond 1920 opgerichte Franse fabrikant van kleine(?)
motoren.
[Afbeeldingen] Vooral bekend van lucht
gekoelde motoren, maar naar men zegt, produceerden ze onder
andere het type W110 ook als watergekoelde motor.
In 1941 nam men de motoren productie van Japy over en ontstond het 'merk' Japy-Bernard.
Bernaul: nog onbekend.
Bessemer: nog onbekend. Bessemer van Blerck: nog onbekend.
Blokland: Sliedrecht. Vooral bekend
als fabrikant van bunkoelers. [AE>]
B.M.C., Hoogezand.
Boon, Molema en de Cock, Hoogezand/Foxhol. Gloeikop motoren a. 1930.
B.M.C., British Motor Company. B.M.C. Sealord: vrij onbekend merk scheepsdiesel.
BMW Marine: nog onbekend.
Bohn & Kahler
Duitse machinefabriek te Kiel. In 1897 ontstaan. In 1905 nam de firma
een groot aantal aandelen van de Kieler Maschinenbau AG vorm.
Daevel, bouwer van 4-takt gloeikopmotoren, over. In 1920 is een
volledig samengaan een feit en begint men met de productie van in
licensie van de Deense motoren fabrikant Nielsen, gebouwde motoren.
[E>uitgebreide beschrijving in het Duits]
Onder Duitse schippers is B&K ook als "bummst und
kracht" bekend.
Bofors: nog onbekend. Bofors-Nohab: nog onbekend.
Bolinder, Bollinder Munktell:
Zweedse motorenfabrikant. Hier in Nederland voor kleine vaartuigen toch
wel in zekere mate populair geweest.
[Afbeeldingen]
Bolnes: Bekend Nederlands merk
scheepsdieselmotoren. In 1885 opgericht door Johann Hendrik van Cappellen als gieterij en fabriek van stoomwerktuigen. In 1908 werd het NV Machinefabriek Bolnes v/h J. H. van Cappellen. Directeur Cornelis Willem van Cappellen. In 191`0 verhuisde men naar de terreinen op de Zaag onder de gemeente Krimpen a/d Lek. Voorheen was hier de scheepswerf Rotterdam gevestigd. In 1960 kwam het tot de oprichting van Smit-Bolnes te Zierikzee. In 1988 kwamen de laatste Bolnes motoren uit de fabriek.
[Afbeeldingen]
Bombardier: nog onbekend.
Boni: nog onbekend.
Borgward: nog onbekend.
Borserbäten: nog onbekend.
Bosch: zeer bekende Duitse fabrikant
van brandstofpompen, startmotoren en dynamo's. Uitvinder van de
hogedrukbrandstofpomp.
Bovard & Seyvang: nog onbekend.
Brevo: fabrikant van ondermeer
keerkoppelingen.
[Afbeeldingen]
Brianskii Mashinostroitelnyi Zavod: nog onbekend.
Brif: nog onbekend. Brif-Paxman: nog onbekend.
Briggs & Stratton: Amerikaanse fabrikant bekend van kleine
luchtgekoelde benzinemotoren. [Afbeeldingen]
Britisch Cup: nog onbekend.
British Leyland: nog onbekend.
Britt:
kleine benzinemotoren voor vaartuigen.
Brons, Appingedam: Bekend Nederlands
merk. [Afbeeldingen] Opgericht in 1906. In
1975 volgde een fusie met de BV Motorenfabriek Alphen aan de Rijn. In
1979 kwam de fabriek in handen van de Noordelijke Ontwikkelings
Maatschappij, werd de productie van Brons motoren gestopt en werden
voortaan MAN motoren geassembleerd. In 1989 kwam het bedrijf in handen
van Waukesha (Engine Division) onderdeel van het Amerikaanse Dresser
Industries.
Zie ook woordenlijst.
Brooks: nog onbekend.
Brossel: nog onbekend.
David Brown: nog onbekend.
Bruneau:
Franse fabrikant van stationaire motoren. Vermoedelijk na WO II niet
meer actief.
Brunvoll: nog onbekend.
Brutus: nog onbekend.
B.U.B.: nog onbekend.
Buckleye: nog onbekend.
Buckau
Wolf: Duitse motoren fabrikant gevestigd te Magdeburg. De
motoren werden tussen 1928 en 1989 geproduceerd. Daarna ging men verder
als SKL.
Buda,
zeer onbekend type dieselmotor, gemaakt in Chicago, USA. In 1953
opgeheven.
Bukh: Deense fabrikant van van dieselmotoren. Tegenwoordig tot ca. 800 pk.
Burgerhout Nobel: nog onbekend.
Burmeister & Wain: Deense scheepswerf, tevens
motorenfabrikant.
[Afbeelding] B&W-Manises: nog onbekend. B&W-Mitsui: nog onbekend. B&W-Hinnoshima: nog onbekend. B&W-Hitachi-Sozen: nog onbekend. B&W-Sangyong: nog onbekend. B&W-Tvornica: nog onbekend. B&W-Rostock: nog onbekend. B&W-Bremer Vulkan: nog onbekend. B&W-Holeby: nog onbekend. B&W-Dalian: nog onbekend. B&W-Hudong: nog onbekend. B&W-Bryanskyi: nog onbekend. B&W-Hyundai: nog onbekend. B&W-Kawasaki: nog onbekend. B&W-JG Kincaid: nog onbekend. B&W-Alsthom: nog onbekend. B&W-Frederikstadt: nog onbekend. B&W-Clark Kincaid-Normo: nog onbekend.
Büssing: Duitse fabrikant van
voertuig-dieselmotoren. Kort na de oorlog veelvuldig gemariniseerd en
in kleine schepen toegepast. Vaak liggende motoren, die in combinatie
met een varkensbak gebruikt werden. De firma werd in 1971 door MAN overgenomen, waarna het motorembleem, een leeuw, ook op MAN vrachtwagens verscheen.
Carels: nog onbekend. Carels Ingersoll Rand: nog onbekend.
Carter: nog onbekend.
Cascade: nog onbekend.
Case: nog onbekend.
Catalist: nog onbekend.
Caterpillar: zeer bekende Amerikaanse motorenfabrikant.
CeHa:
fabrikant-samensteller van motorpompen en misschien ook meer.
Ceres: nog onbekend.
Chicago Pneu Matic: nog onbekend.
ChongQing: nog onbekend.
Chrighton-Vulcan: nog onbekend.
Christoff: nog onbekend. Christoff & Unmack: nog onbekend.
Chrysler: nog onbekend.
C.K.D.: nog onbekend.
Claeys: vrij onbekend merk
scheepsdiesel uit België. De productie schijnt voor of in de
tweede wereldoorlog gestopt te zijn.
Clark Bross: nog onbekend. Clark-Hawthorn: nog onbekend. Clark-Hurth: nog onbekend.
Clayton-Suttlerworth: nog onbekend.
Cleveland:
Cleveland Diesel (Engine Division) werd in 1938 door General Motors gesticht als dieselmotorenfabriek voor vermogens boven ca. 400 pk. De kleinere motoren werden sindsdien geproduceerd door de Detroit Diesel Engine Division.
Bron: en.wikipedia.org.
Climax: vrij onbekend merk
scheepsdiesel van Nederlandse bodem.
Cliveaux: nog onbekend.
CLM, Compagnie Lilloise de Moteurs:
in 1928 begonnen met de fabricage in licencie van Junkers motoren.
Sinds 1942 gedistributeerd via CGM ( 'Compagnie Generale De
Moteur', Levallois-Perret, Seine, France). In 1954 werd de productie
overgenomen door Indenor een afdeling van Peugot te Dijon.
C.M.G.: nog onbekend.
Colo Diesel: vrij onbekend en
niet meer bestand merk scheepsdiesel.
Columbus Cam: nog onbekend.
Concordia: Nederlands fabrikaat gloeikopmotor van rond 1916.
Consisten: nog onbekend.
Continental: nog onbekend. Continental van Blerck: nog onbekend.
Cooper Bessemer: nog onbekend.
Coventry-Victor: hier weinig
bekend Engels merk scheepsdiesel. De kleine boxermotoren schijnen
echter wel in diverse akkerschuitjes toegepast te zijn. Coventry-Climax: nog onbekend.
Covic:
vermoedelijk een gelgenheidsnaam voor Coventry-Victor welke gebruikt
werd tijdens de productie van Cub motoren.
C-power: nog onbekend.
Craftsman: nog onbekend.
Crepelle: nog onbekend.
Crossley: matig bekend merk
scheepsdiesel.
Crusader: nog onbekend.
Cub:
kleine watergekoelde boxermotoren, welke ook door Coventry-Victor/Covic
geproduceerd werden.
Jean Crepelle Allen:
Frans motormerk.
Cummins: Engelse scheepsdieselmotoren, Cummins-Wärtsilä: nieuwe naam na inlijving door Wártsilä.
D
Daewoo,
Daewoo-MWM:
Koreaanse motoren fabrikant, die rond 2008 over ging in handen van
Doosan Heavy Industries. Naar men zegt werden er vrij veel motoren naar
oud Duits ontwerp, onderandere MWM, geproduceerd.
D.A.F.: Nederlands fabrikaat. Sinds de
jaren 60 als scheepsdieselmotor redelijk bekend. (Da's Altijd Fout) DAF-Allis: nog onbekend.
Daihatsu: nog onbekend.
Daimler:
Duitse motoren fabrikant, gesticht in 1885, die zich in eerste
instantie voornamelijk bezighield met de ontwikkeling van benzine
motoren en de bouw van voertuigen.
Daimler-Benz:
na de fusie in 1929 van Daimler (Mercedes) met de autofabrikant Benz
werd voor de motoren nog enige tijd deze naam gebruikt. Later ging men
ook de motoren Mercedes noemen.
van Dam:
Nederlandse fabriant van op kromhout gloeikopmotoren gelijkende
motoren. Het betreft hier motoren van de NV Overschiese Motorenfabriek A.J. van Dam&Cie die tussen 1901 en 1941 actief was.
Dan-Normo: nog onbekend.
Darmstadt: nog onbekend.
Davey Paxman: nog onbekend.
Daytona: nog onbekend.
D.B.D.: nog onbekend.
DDC-MTU: nog onbekend.
Deadong: nog onbekend.
Dekkers
Roosendaal: bouwer van o.a. horizontale gloeikopmotoren.
Deltic: nog onbekend.
Demag:
DeutscheMaschinenbau-AktienGesellschaft in Duisburg. De fabriek
verwierf bekendheid met de bouw van zware hijskranen en andere
hijsconstructies. De firma is in 1910 ontstaan bij een fusie van de
Märkische Maschinenbau-Anstalt L. Stuckenholz AG, de Duisburger
Maschinenbau AG en Benrath Machinenbau GmbH. In 1973 werd de firma
overgenomen door Mannesmann. Hun rol als motorenleverancier is beperkt
geweest
Demag-Krupp: nog onbekend. Demag-Modag: nog onbekend.
Densil: product van Densil Motorenfabriken 'Densil' Aalbborg. Deense fabriek die volgens wiki.cdd.no/index.php/Danske_motorprodusenter tussen 1916 en 1921 twee-takt gloeikopmotoren en 4-takt benzinemotoren voor scheepsgebruik gebouwd heeft. Volgens een folder in het gemeente archief van Amsterdam leverden ze gloeikopmotoren met een vermogen van 10 tot 240 pk en 1 tot 4 cilinders. Zie ook: motorsamlingen.dk/fabrikker/motorfabrikken-densil-v-a-villadsen.
Deutz: zeer bekende Duitse fabrikant van
scheepsmotoren. [Afbeeldingen] Zowel Benzine, petroleum,
gloeikop als dieselmotoren. Beroemd waren de Liggende Deutz,
veel toegepast voor lamme-vlerken en in opdrukkers, de Blauwe Deutz
en de Klöckner Deutz waarmee dan het type SAM 517 bedoeld
wordt. Ook bekend als Klöckner Humbolt Deutz. De
firma werd in 1864, als gasmotorenfabriek Deutz, gesticht door Nikolaus
A. Otto en E. Lange, die de uitvinders van de Ottomotor waren.
Deutz-Brons: Dit zijn Deutz 4-taktmotoren, die gebruik maken van het Brons-verstuiverbakje. In 1907 begon de officiële productie van deze motoren. Deutz had echter al voor deze tijd verstuiverbakjes zonder de benodigde licentie toegepast. De type aanduiding bevatte de code BrM.
Deutz-MWM: samenwerking tussen deze bekende motoren fabrikanten. Periode nog niet bekend.
Deutsche Werke:
Duitse fabrikant van dieselmotoren gevestigd te Kiel. Na de 2e wereldoorlog opgesplitst in het
West-Duitse MAK en het Oost-Duitse SKL.
DeVille: nog onbekend.
D.K.M: Deutsche Kromhout Motoren Fabrik, te Brake, Oldenburg, Duitsland. In 1911 gesticht. Deze fabriek bouwde vanaf 1912 Kromhout RO en middeldruk motoren voor de verkoop in Duitsland en levering aan Amsterdam. Dit kwam tot een einde toen de fabriek in 1929 op eigen initiatief Hogedrukmotoren (onder de naam Kromhout) gingen bouwen en verkopen. Men ging toen verder als Deutsche Motorenfabrik A G. In 1932 werd uitstel van betaling aangevraagd, waarna het bedrijf vermoedelijk beëindigd werd. Mede door de eerste Wereldoorlog is de fabriek geen succes voor Kromhout geweest.
Dvigatel: nog onbekend. Dvigatel-Rovolyutsii: nog onbekend.
D.W.K.: nog onbekend.
Dykhof Bochet: nog onbekend.
E
Echevarria Wärtsilä Diesel S.A. : zie bij Wärtsilä.
Economy: nog onbekend.
E.E.C.: nog onbekend.
Ellwe:
Het bedrijf Ljusne-Woxna AB, afgekort tot LW of wel EllWe was gevestigd te Ljusne, Zweden. Deze motorenfabrikant was tussen 1916 en begin jaren veertig actief. De eerste motoren waren twee-taktmotoren met een voorkamer, die (naar het schijnt) het midden hield tussen een gloeikop en een diesel. In 1919 werd het bedrijf overgenomen door AB Svenska Maskinverken in Södertalje, Zweden. In de jaren dertig start men ook de productie matig snellopende viertakt dieselmotoren met een vermogen van 100 tot 200 pk (50 pk per cilinder). Getuige een advertentie uit 1934 produceerde men gelijkertijd 1 en 2 cilinder tweetakt motoren met vermogen van 9 tot 120 pk.
Bronnen: advertentie Schuttevaer 1-12-1934 via Delpher en leissners.se/ellwe/ellwe.htm Met dank aan Tim76 en Gert Schouwstra op het kustvaartforum. Zie ook: runeberg.org/tektid/1931m/0024.html
E.M.D.: nog onbekend.
E.M.W.: Eilenburger Motoren Werke.
Duitse fabrikant van motoren ondermeer voor stationair gebruik,
voertuigen en locomobielen. Voortgekomen uit Dürr-Motoren
Gesellschaft, Eilenburg (ca.1900-1921). De firma was vanaf ca 1921 tot
de tweede wereldoorlog actief.
Energie: nog onbekend. Energie Berkel: nog onbekend.
Enfield: nog onbekend.
Enpon Albeno: nog onbekend.
Enterprise: nog onbekend.
E.R.D.: nog onbekend.
Eriksberg: nog onbekend.
F
Fairbanks,
Fairbanks Morse,
Z motor, U.S.A: hier te lande
geregeld gebruikt als ankerliermotor. Deze omvangrijke onderneming
begon rond 1900 met de productie van motoren.
Falk Brons: nog onbekend.
Farymann, Lampertheim (Mannheim),
Duitsland. De firma werd op 5 augustus 1947 door de heren Farny en
Weidmann gesticht. Men werd vooral bekend van de productie van kleine
1-cilinder dieselmotoren met liggende cilinder en verdampingkoeling; de
zogenaamde kookpot. Deze motoren vonden toepassing als ankerliermotor.
In 1979 werd de firma overgenomen door de Amerikaanse Briggs and
Stratton maar is hedentendage nog steeds onder de eigen naam actief.
Ferro: nog onbekend.
Fiat: Italiaanse motorfabrikant. Fiat Aifo: Italiaanse motorfabrikant. Fiat Arona: Italiaanse motorfabrikant.
Ficantieri: nog onbekend.
Fijenoord MAN: nog onbekend.
Fivet,
Frankrijk: stationaire motoren.
F.M.A.: nog onbekend.
F.N.M.: nog onbekend.
Foden: nog onbekend.
Firma Fors,
Alkmaar: bouwde zowel scheeps- als stationaire motoren.
Ford,
Ford Ebro,
Ford Lehman,
Ford Mermaid:
benzine motoren uit de A en T Ford werden o.a. in opdrukkers toegepast. De scheepsdiesels Ford Mermaid zijn in de beroepsvaart niet erg populair.
Forden: nog onbekend.
Fordson Major: nog onbekend.
Fowler, Fowler London:
tamelijk onbekend merk.
Franklin: nog onbekend.
Frederikshavn: nog onbekend.
Fuji: nog onbekend.
Fulton: nog onbekend.
G
Gamma: nog onbekend.
Ganz: nog onbekend.
Ganz-Jendrassik: nog onbekend.
Gardner: Engelse scheepsmotor.
Redelijk bekend.
Gradner Ford: nog onbekend.
Gelria: Machine- en Motorenfabriek
Gelria, Arnhem. In 1989 voortgekomen uit de onderneming van G.A. Alsche
en na uitbreiding met een eigen gieterij leverancier van ondermeer
stationaire gas-, petroleum- en benzinemotoren. Of deze motoren ook
toepassing in de binnenvaart hebben gevonden si mij niet met zekerheid
bekend.
General Electric Comapany, GEC: overkoepelende firma waar
ondermeer Paxman, Dorman, Napier Deltic en Ruston deel van uit maakten.
General Motors: Zie GM.
Germania: nog onbekend.
Gideon: nog onbekend.
Gimotors: nog onbekend.
Glennifer:
Schotse fabriek van niet al te grote scheepsmotoren. De fabriek heeft
tot begin jaren zestig bestaan maar verwierf zijn grootste bekendheid
in de jaren dertig.
Globe: nog onbekend.
G.M., General Motors:
Bekend Amerikaans merk van snellopende tweetakt diesels. Ook Detroitdiesel genoemd. Vooral Spitsen waren vanwege hun brullende GM's bekend. Volgens schippers betekende GM: 'Groot Mankement'.
Detroit diesel (engine division) werd in 1938 door General Motors gesticht als dieselmotorenfabriek voor vermogens onder ca. 400 pk. De grotere motoren werden sindsdien geproduceerd door Cleveland Diesel Engine Division. In het Nederlandse taalgebied is men de motoren echter tot tegen de jaren tachtig bijna altijd als GM blijven betitelen.
Bronnen: Overlevering, en.wikipedia.org.
G.M.C.: nog onbekend.
Goedkoop: mogelijk genoemd i.v.m. de productie van stoommachines. De motoren fabriek noemde zich Kromhout.
Görlitz: nog onbekend.
Götaverken: nog onbekend.
Götaverken B&W: nog onbekend.
Grandi Motori Triest: nog onbekend.
Grandi Motori Fiat: nog onbekend.
Gray,
Gray Marine:
Amerikaanse fabrikant van scheepsmotoren. In 1967 stopte de productie.
Greaves Farymann: nog onbekend.
Grena: nog onbekend.
Griffin: nog onbekend.
Guascor: nog onbekend.
Güldner:
Guldner-Motoren-Gesellschaft mbH. Duitse fabrikant die voornamelijk
bekend is door de productie van landbouwvoertuigen. Een beperkt aantal
motoren zijn in de (Nederlandse) binnenvaart terecht gekomen.
Gusto: nog onbekend.
H
HaEs: niet meer bestand merk
scheepsdiesel uit Meppel, ook bekend als Huisman diesel. Meer
informatie in de woordenlijst.
Hafa: nog onbekend.
Halberstadt: nog onbekend.
Hall Scott: nog onbekend. Hall Russell: nog onbekend.
Hamworthy: nog onbekend.
Hanomag: ook Hanomag-Henschel:
fabrikant die voornamelijk bekend is van de productie van vrachtwagens,
waarvan de motoren ook tot scheepsdiesel omgebouwd zijn.
Hanseat: nog onbekend.
Hanshin: nog onbekend.
Harland & Wolff: nog onbekend.
Harris: nog onbekend.
Harrisburg: nog onbekend.
Hatz:Duitse fabrikant van dieselmotoren, gevestigd te Ruhstorf, Bayern. In 1904 begonnen mt de productie van motoren. Men heeft onder andere gloeikopmotoren, liggende ééncilinder motoren, maar ook tractoren gbouwd. Vanaf 1958 voornamelijk bekend van luchtgekoelde hulpmotoren.
HC ørsted: nog onbekend.
Heesen Tamelijk onbekende motorenfabriek te Amsterdam aan de
Omval. De fabriek werd in 1901 gesticht. Naar het schijnt is men rond 1960 verhuisd naar Boxtel
en heeft men daar het bedrijf voortgezet. Het fabrieksgebouw aan de Omval heeft nog tot in de jaren 70 op die
plaats voortbestaan.
Henschel: Henschel-Werke Kassel, Duitsland. Sinds 1848 locomotievenfabrikant. Begin twintigste eeuw volgde een uitbreiding van de activiteiten en rond 1925 begon men met de productie van dieselmotoren zowel voor vrachtwagen als ook scheepsmotoren.
Ook bekend als Hanomag-Henschel
Hercules:
diesel- en benzinemotoren van Amerikaanse makelij die door Kromhout op
de markt gebracht werden.
Hill: nog onbekend.
Fa. Johan Hillen, Blericksche motorenfabriek. Maakte een grote verscheidenheid aan benzine en petroleum motoren; ook voor de scheepvaart.
Hille Werke: nog onbekend.
Himsen: nog onbekend.
Hino: nog onbekend.
HK Nogva: nog onbekend.
H.M.G:Hanseatische Motor Gesellschaft.
In 1953 nog in bedrijf en gevestigd in Hamburg. Productie van motoren in het bereik van 7 tot 300 pk. Fabrikant van 2 en 4
takt dieselmotoren en van tweetakt gloeikopmotoren die voorzien waren van
carterspoeling (krukkastspoeling). Onder schippers stond H.M.G. voor
"Help Mij Gauw", "Hier mijn Geld" en "Honderd maal gerepareerd".
Hoffman: nog onbekend.
Holland Motor en Co, Hoogte Kadijk 121, Amsterdam: produceerde tussen 1907 en 1910 (1912) zuiggasmotoren van 25, 75 en 100 pk. De stichter van het bedrijf, Woortmeijer, was eerder werkzaam voor de Kromhout motoren fabriek van Goedkoop, maar begon na enige onenigheid voor zich zelf.
Een succes is het niet geworden. In 1911 schijnt men naar het Galgenveld in Noord verhuisd te zijn en kort daarop, begin 1912, wordt men reeds failliet verklaard. Het bedrijf zou ook enkele motorbootjes gebouwd hebben.
Hollandia diesel: niet meer bestaand merk scheepsdiesel, gloeikop.
De motoren werden gebouwd door Machinefabriek Kinderdijk opgericht door
de werven J&K Smit en L Smit. Ook bekend als Diepenveen, Lels en
Smit. In 1916 komt het tot een breuk en gaat L. Smit alleen verder.
Later produceert men kleine motoren onder eigen naam en werkt men vanaf 1951 samen
met Bolnes aan de productie van Smit-Bolnes motoren. In 1958 lijkt er
een eind te komen aan de activiteiten van Hollandia diesel. Officieel staat echter 1966 in de
boeken.
Een andere lezing is echter dat de Hollandia motoren geproduceerd werden
in de fabriek van Willem Smit. In 1925, het bedrijf heette toen N.V.
Smit&Co's machine- en motorenfabriek werd onder leiding van ir. B.C.
Kroon de productie van gloeikopmotoren ter hand genomen. In 1930
startte productie van 2-takt diesels. Na 1949 worden er geen motoren
meer onder de naam Hollandia geproduceerd.
Holmag: nog onbekend.
Hope: nog onbekend.
Hornsby: nog onbekend.
Hudong: nog onbekend.
Hundested motor, Hundested
propeller A/S, Jørgensen & Højsgaard
Engineering Company : in 1921, als Jørgensen &
Højsgaard Engineering Company, opgerichte Deense firma. Bouwer
van ondermeer scheepsdiesels, waarvan de grootste een drie cilinder 400
pk machine was. De firma produceert tegenwoordig
scheepsschroefinstallaties in een bereik van 25 tot 1360 pk.
Hupeh Diesel Works, China.
Onbekend merk scheepsdiesels uit WuHan, HuBei, China. Bekend is slechts
het type 290 C. Een twee-cilinder 20 pk Viertakt.
[Afbeeldingen][Filmpje]
H.W.M.: nog onbekend.
Hyundai: nog onbekend.
I
I.B.: nog onbekend.
Ideal: nog onbekend.
IFA,
Industrieverband Fahrzeugbau der DDR: onbekend merk scheepsdieselmotoren die door Joh. van
Duyvendijk, Krimpen a/d IJssel, geïmporteerd werden. Het is mij
niet bekend in welke fabriek de scheepsmotoren gemaakt werden, maar
vermoedelijk lag die in de deelstaat Sachsen.
Immesol: nog onbekend.
IMOB, IMOP: nog onvoldoende bekend.
Naar het schijnt een Antwerpse fabriek die gloeikopmotoren gemaakt heeft. Soms met een P in plaats van een B geschreven.
Iveco: Italiaans merk scheepsmotoren. Onderdeel van het Fiat concern. Iveco Aifo: Italiaans merk scheepsmotoren. Onderdeel van het Fiat concern. Weinig bekend in de Nederlandse binnenvaart. Iveco Fiat: nog onbekend.
J
Jacobson: nog onbekend.
Jaehne: nog onbekend.
Jaffa: nog onbekend.
J.A.P.:
fabrikant van kleine benzine motoren, als ook buitenboordmotoren.
Redelijk vaak gebruikt in akkerschuiten en als motor voor mobiele dekwaspompen.
Japy: Japy Frères & Cie, Beaucourt, Haut-Rhin, Frankrijk. Zeer
oude firma die in de jaren 60 van 19de eeuw met de productie van
motoren begon. Ondermeer bekend van langzaamlopende (<300 tpm)
horizontale petroleummotoren met een zeer robuste en eenvoudige bouw en
een vermogen tot 4 pk. Later ontwikkelingen resulteerden in de jaren
dertig van de twintigste eeuw tot motoren met een vermogen van 10pk bij
1300 tpm. Een aantal van deze motoren zijn ook in kleine vaartuigen in
gebruik geweest.
Naar het schijnt wordt rond 1941 de firma overgenomen door Bernard
Moteurs, die de Japy motoren nog enige tijd blijft produceren. Deze
motoren raken bekend onde de naam Japy-Bernard.
Jastram: Duitse motoren fabrikant uit Hamburg. Door Carl Jastram in 1873 gesticht en begonnen met benzine en petroleummotoren. Later overgestapt op de productie van dieselmotoren. De zwaartse types waren tot ruim 400 pk bij maximaal 600 tpm. In de jaren vijftig werd de productie van motoren gestaakt. Tegenwoordig bouwen ze stuurmachines onder ander voor de zeevaart.
John Deere: Amerikaanse fabrikant
van dieselmotoren. De firma verwierf bekendheid met de bouw van
landbouwwerktuigen maar vooral sinds de tweede wereldoorlog heeft het
merk ook een plaats tussen de (lichtere) scheepsdieselmotoren verworven.
Joshua Hendy: nog onbekend.
Jönköping Motfb: nog onbekend.
Jørgensen & Højsgaard Engineering Company:
zie bij Hundested motor.
Jösenfjord: nog onbekend.
June Munktell:
Deze motoren werden gebouwd door de Zweedse motoren fabrikant AB Jönköpings Motorfabrik ( J.M.). Bekend is onder andere een twee cilinder twee-takt gloeikopmotor van 40 pk uit 1934. In latere jaren lijken zij zich op de fabricage van motoren voor de zeevaart gericht te hebben.
Volgens de Zweedse wikipedia (24-9-2024) heeft de fabriek tussen 1911 en 1966 bestaan. In 1932 werd Bolinder Munktell inclusief hun patenten overgenomen, waardoor het merk June Munktell ontstond. [Afbeeldingen]
Met dank aan J. van Nassau.
Junkers: vrij onbekend Duits merk.
Junkers Motorenbau GmbH werd in 1923 te Dessau opgericht.
K
Kaelble: Duitse fabrikant van
vrachtwagens, grondverzetmachines e.d. In 1895 te Backnang bij Stutgart
opgericht. In de Nederlandse binnenvaart weinig populair. Voornamelijk
rond het begin van de jaren 60 hebben een aantal schepen met motoren
met een vermogen tussen de ca. 180 en 280 pk rondgevaren.
Kämper: nog onbekend.
Kandy: nog onbekend.
Kelvin:
Britse producent van scheepsdiesels. Hier in Nederland weinig gebruikt.
Kermath: Amrikaanse fabrikant van swcheepsdieselmotoren gevestigd in Detroit. De firma is tussen 1910 en 1950 actief geweest. Men produceerde onder meer de Kermath Hercules 6-707 goed voor 160 HP bij 1600 rpm. De grootste motoren, V12's geloof ik, schijnen 500 HP sterk geweest te zijn. Kermath kwam in 1954 ook met een stuurbare waterjet aandrijving van 61 HK. De motoren zijn voornamelijk in snelvarende motorboten en jachten toegepast.
o.a. bij de Amsterdamse havendienst bekend.
K.H.D: Klöckner Humbolt Deutz. Zie Deutz. (Kan Haast niet Duurder)
Kilo-Pak: handelsfirma voor de verkoop van generatorsets.
Kirloskar: nog onbekend.
Kohler: nog onbekend.
Kolomenskii Zavod: nog onbekend.
Kolomna: nog onbekend.
Komatsu: nog onbekend.
Koopman: nog onbekend.
Kromhout:
Nederlandse fabrikant van scheepsmotoren. Men bouwde zowel benzine-, petroleum-, gloeikop- als ook dieselmotoren.
[Afbeeldingen menu]
[Motoren en vermogens overzicht]
De motorenfabriek op scheepswerf 't Kromhout aan de Hoogte Kadijk in
Amsterdam begon rond 1900 met de bouw van benzinemotoren. In 1908
verhuisde de fabriek naar de Hamerkade in Amsterdam Noord. Vanaf 1913
boekte men successen met de gloeikopmotoren uit de zogenaamde M-serie
(9-500pk). Hogedruk dieselmotoren werden vanaf 1926, de H-serie,
geproduceerd.
Reeds vanaf 1932 begon men de zogenaamde Kromhout-Gardner
motoren in licentie te produceren (LW en LS). Dit waren matig
snellopende diesels. Ook de daarop volgende Kromhout GS (1951) en TS
(1955) motoren waren dat. Daarna zijn er geen nieuwe types meer
ontwikkeld. In 1966 werd Kromhout onderdeel van Stork. Onder andere het
type F 240 werd nopg een tijdje bij de Stork fabriek te Zwolle
geproduceerd. De fabriek te
Amsterdam werd in 1969 gesloten.
Spreuk: 'Kromhout is kracht'.
Zie ook: D.K.M: Deutsche Kromhout Motoren Fabrik, Hercules en Holland Motor en Co.
Kromhout SWD:
de term heeft mogelijk betrekking op de bij Stork gebouwd F240 motoren.
Krupp: nog onbekend. Krupp MaK: nog onbekend.
Kubota:
Japanse fabrikant van motoren. Hier in Nederland voornamelijk gebruikt
in aggregaten en als kleine hulpmotor.
[Afbeeldingen]
Van der Kuy en Van der Ree, Rotterdam: een advertentie voor Van der Kuy's en Van der Ree's Oliemotoren uit 1913 laat ons een schets van een gloeikopmotor met 2x2 cilinders zien. De veerscheepjes Heen en Weer 16 en 17 werden geleverd met Van der Kuy's en Van der Ree's motoren. Verder is bekend dat er onder hun naam ten minste zeven schepen zijn gebouwd.
Bron Schuttevaer 7-10-1916.
Kvaerner-Brug: nog onbekend.
L
Lackawanna: nog onbekend.
Lancing Marine: nog onbekend.
Landini: nog onbekend.
Láng: fabrikant van ondermeer keerkoppelingen.
La Rauch IMOB: nog onbekend.
Laurin:
fabrikant van onder meer gloeikopmotoren. Verdere gegevens ontbreken
nog.
Laurin & Klement: nog onbekend.
Laval: nog onbekend.
Lavals Angturbin: nog onbekend.
Lehman: nog onbekend.
Leon Claeys: Vrij onbekend merk
scheepsmotor.
Le Roy: nog onbekend.
Leyland: In de Nederlands
binnenvaart vrij onbekend Engels merk scheepsdiesel.
Leyland Thornycroft: nog onbekend.
Lidan: nog onbekend.
Lindholmen: voormalige Zweedse scheepswerf die onder die naam enige tijd ook dieselmotoren voor de zeevaart op de markt bracht. In 1976 opgeheven.
Linke-Hofmann: nog onbekend.
Linke-Hofmann-Busch: nog onbekend.
Linz: nog onbekend.
Lister: Engelse fabrikant van
dieselmotoren. [Afbeeldingen menu] Tussen 1940 en 1960
vooral voorttuwingsmotoren, na 1960 zeer bekend door de
één cylinder luchtgekoelde motoren, die voor de aandrijving van luchtcompressors en dynamo's gebruikt werden. Afbeeldingen menu. Lister werd in 1965 ingelijfd bij Hawker Siddeley, die ook Petter bezat
Lister Petter: dit merk ontstond toen de eigenaar Hawker Siddeley de merken in 1986 samenvoegde.
Little Morse: nog onbekend.
Lloyd: nog onbekend.
Lohnis: nog onbekend.
Lomarine: nog onbekend.
Lombardini: nog onbekend.
Loog Landaal: Apeldoornse Machinefabriek die rond 1900 ook gasmotoren produceerden. Enkele daarvan hebben hun weg naar de binnenscheepvaart gevonden. In 1902 opgegaan in de NV Apeldoornse Machinefabriek en Metaalgieterij voorheen Loog Landaal. Ze adverteerden met zowel horizontale als vertikale gas- en petroleummotoren in combinatie met verstelbare schroeven.
Bronnen: Meijers Motormuseum, alsmede Schuttevaer en De Ingenieur via Delpher.
Looman: fabrikant van ondermeer
keerkoppelingen.
Lorenz:
onbekend merk horizontale benzine/petroleummotor uit Kromeriz, Moravia,
Tsjechië.
Lugger: nog onbekend.
Lycoming: nog onbekend.
Lysekil: nog onbekend.
M
Mack: nog onbekend.
MacLaren: nog onbekend. Mac Laren Ricardo-Leeds: nog onbekend. Een vijfcilinder 110pk werd toegepast in IJveer XIV.
Maegerle: nog onbekend.
MaK, Machinebau Kiel Gmbh, M.A.K.,
Motore(n) Anlage Kiel:
Beroemde Duitse fabrikant van ondermeer scheepsdiesels. MaK is een
na-oorlogse (1948) voortzetting van Deutsche Werke. Na een
conflicht met M.A.N. werd in 1954 de afkorting M.A.K. gewijzigd in MaK.
De motoren droegen de bijnaam; "Mist aus Kiel". Afbeeldingen menu.
Van het al of niet aanwezig zijn van de 'n' in de naam Motore(n) Anlage Kiel als wel over het gehele bestaan van deze naam
bestaat enige onduidelijkheid. Helaas was ik weer eens vergeten mijn bronnen te noteren.
MaK Caterpillar: MAK, toendertijd Krupp MaK werd in 1996 door Caterpillar overgenomen en ging toen Caterpillar Motoren GmbH & Co KG heten. De motoren fabriek werd omgedoopt naar KEC, Kiel Engine Center.
Bron Wikipedia.de
M.A.N., Machinenfabrik Augsburg-Nürnberg:
Duitse fabrikant van onder meer scheepsdiesels. Afbeeldingen menu.
In 1898 fuseerden de, in 1840 opgerichte, Maschinenfabrik
Augsburg en de, in 1841 opgerichte, Maschinenbau-AG Nürnberg tot
de Vereinigten Maschinenfabrik Augsburg und Maschinenbaugesellschaft
Nürnberg A.G.. In 1908 werd de naam veranderd in Maschinenfabrik
Augsburg-Nürnberg Aktiengesellschaft (M.A.N. AG.).
In 1897 bouwde de toenmalige fabriek de eerste door Rudolf Diesel
ontwikkelde dieselmotor. De firma is, voor zover bekend, door de jaren
heen scheepsmotoren blijven produceren en doet dat nog steeds.
MAN B&W: nog onbekend.
MAN-B&W-Alpha: nog onbekend.
MAN Brons: nog onbekend.
MAN Rostock: nog onbekend.
MAN Sulzer: nog onbekend.
MAN Tvornica: nog onbekend.
MAN Perkins: nog onbekend.
Mars Werke: nog onbekend.
Martin: nog onbekend.
Masson: fabrikant van ondermeer
keerkoppelingen.
Maybach: nog onbekend.
Mazda: nog onbekend.
McDonald Imperial: nog onbekend.
McIntosh Seymour: nog onbekend.
Meadows: nog onbekend.
Merlin: nog onbekend.
Mermaid: mogelijk bedoelt men Ford Mairmaid.
Mercedes Benz: zie M.T.U.
mercury: nog onbekend.
La Meuse: Belgische fabrikant van onder meer matig snellopende 4-takt scheepsdiesels.
Mer: nog onbekend.
M.G.O.: nog onbekend. M.G.O. SACM: nog onbekend.
Midif: nog onbekend.
Mielec: nog onbekend.
Miller: nog onbekend.
Mirrlees:
Brits motormerk dat sinds 1969 vooral bekendheid geniet door de
samenwerkingen met Blackstone onder de naam Mirlees Blackstone.
Mirrlees, Bickerton & Day: nog onbekend.
Mirrlees Stockport: nog onbekend.
Mitsubishi. 三菱重工業株式会社.
Japans motormerk dat sinds de jaren zeventig van de twintigste eeuw een
aardige opgang gemaakt heeft. Onder schippers ook wel een mugge-bussie
genoemd. Afbeeldingen menu.
Motoasan: Turkse producent van motoren, generator- en pompsets e.d. Men produceert ondermeer eenheden onder de naam Super Star en Super Star Yunus.
MTU,Motoren- und Turbinen-Union Friedrichshafen
GmbH: sinds 1969 de naam van Maybach Mercedes-Benz Motorenbau
GmbH. Deze firma ontstond in 1966 na een fusie van Maybach-Motorenbau
en de motorenafdeling van Daimler-Benz. Afbeeldingen menu.
MTU Detroit: nog onbekend.
Murphy: nog onbekend.
Murray & Tregurtha: nog onbekend.
M.W.M.: Motoren Werke Manheim. Gesticht
1883 door Carl Benz. Afbeeldingen menu.
MWM Deutz: nog onbekend.
N
NanChang: nog onbekend.
Nanni: nog onbekend.
Napier: nog onbekend. Napier Deltic: nog onbekend.
National: nog onbekend. National Superior: nog onbekend.
Nei-Ape-WH Allen: nog onbekend.
Nejvetsi: nog onbekend.
Nering Bögel: gloeikopmotoren met (voor zover bekend) per
cilinder gescheiden carters. ca. 25 pk per cilinder 380 tpm max. De
motoren werden in Deventer gebouwd. Naar het schijnt was de gloeikop gebouwd naar Moös patent. De uit 1756 stammende ijzergieterij (o.a. vuurtorens) ging in 1932 failliet, maar maakte in afgeslankte vorm
een nieuwe start en was in 2006 nog steeds actief.
Neufeldt & Kühnke:
Duitse fabrikant uit Kiel. Sinds 1936 Hagenuk (=Hanseatische
Apparatebaugesellschaft ehemals Neufeldt und Kuhnke) geheten. De in
1899 opgerichte firma richtte zich scheepsuitrustingen,
duikersuitrustingen, radiotelefonie en radio-ontvangers. Men heeft
gedurende een vrij korte periode ook gloeikopmotoren gebouwd. Sommigen
daarvan waren uitgerust met waterinjectie.
Volgens een oud handschrift wordt de naam met een umlaut op
de U geschreven. Vaak echter ziet men de naam zonder die umlaut.
Newbury: nog onbekend.
New Holland: nog onbekend.
Nijhuis,
Winterswijk: firma met naam in de bouw van houtgasgeneratoren en ombouw
van motoren tot gasmotor, maar het is me niet bekend of men ook zelf
motoren gefabriceerd heeft.
Niigata: nog onbekend.
Nigoco: nog onbekend.
Nilsson: nog onbekend.
Nissan: nog onbekend.
Nobel: nog onbekend.
Nogva: nog onbekend.
Nohab: nog onbekend. Nohab Wärtsilä: nog onbekend. Nohab-AB-Bofors: nog onbekend. Nohab-Polar: nog onbekend.
Nordberg: nog onbekend.
Nordbergen: nog onbekend.
Normo: nog onbekend. Normo-Bergen: nog onbekend.
Norpro: nog onbekend.
Nortek: nog onbekend.
Northern Light: nog onbekend.
N.R.F., Nederlandse Radiatoren
Fabriek: Uitvinder en producent van bunkoelers. Mill, Holland.
N.U.K.,
dit onbekende merk dieselmotor(?) heb ik tweemaal vermeld gezien. Men
zegt dat het uit Zweden afkomstig moet zijn. Ik vraag me echter af of NUK misschien voor Neufeldt Und Künkhe staat.
NVD: nog onbekend.
O
Oberursel: nog onbekend.
Oddmann Brunvoll: nog onbekend.
Ohio: nog onbekend.
Olympia:
scheepsbenzine-, mogelijk ook petroleummotor. Verdere gegevens
ontbreken. Het type vond ondermeer toepassing in de diverse
akkerschuiten.
OMC: nog onbekend.
OM Desstroom: nog onbekend.
Omnia: nog onbekend.
Onan: nog onbekend.
Otto Deutz: vermoedelijk de aanduiding voor een vroege Deutz benzine of gasmotor.
Otto Langen: nog onbekend.
NV Overschiese Motorenfabriek A.J. van Dam&Cie: zie bij van Dam.
P
Palmer: nog onbekend.
Pametrada: nog onbekend.
Parsons: niet bekend.
Paxmann: nog onbekend. Paxmann Ricardo: nog onbekend.
Pearl: nog onbekend.
Pelapone: nog onbekend.
Peninsular: nog onbekend.
Penta:
Zweedse motorfabrikant uit Köping. De firma maakte ondermeer
motoren voor de autofabrikant Volvo en werd in 1935 door deze
overgenomen, waarna de naam veranderde in Volvo-Penta.
Penz Diesel Mash: nog onbekend.
Pervomaisk Diesel Mash: nog onbekend.
Perkins: Engels fabrikaat, niet erg bekend. Perkins-Sabre: Engels fabrikaat, verder niet bekend.
Peter Brotherhood: nog onbekend.
Petter: Engels merk dat vooral bekend
is van luchtgekoelde hulpmotoren. (spetter)
Petter McLaren: nog onbekend.
Peugeot: nog onbekend.
Phasor: nog onbekend.
Pielstick: nog onbekend. Pielstick-IHI: nog onbekend. Pielstick-NKK: nog onbekend. Pielstick-Niiagata: nog onbekend. Pielstick-Tvornica: nog onbekend.
PJ: nog onbekend.
Polar: nog onbekend. Polar-Atlas: nog onbekend. Polar-Nohab: nog onbekend.
Poyaud:
Frans merk dieselmotoren ondermeer bekend onder de naam Diesel Poyaud.
In 1909 door Abel Poyaud in St. Paul Bert, Frankrijk, opgerichte
machinefabriek. Samen met enkele andere vormde hij de Société Surgèrienne de
Construction Mécanique, beter bekend als de SSCM. In 1927 begon de productie van
oliemotoren. De productie van 4-takt dieselmotoren begon in 1945 ook
dan ontstaat de naam "Moteur Poyaud". In 1975 werd de
fabriek onderdeel van Société Alsacienne de Construction
Mécanique, beter bekend onder de afkorting SACM. In 1989 komt het bedrijf in
handen van Wärtsilä. In 1992 wordt de fabriek gesloten. De
onderneming gaat verder onder de naam Wärtsilä
SACM Diesel.
Pratt & Whitney: nog onbekend.
PZM Puck: nog onbekend.
R
Ransomes: nog onbekend.
Rapp: nog onbekend.
Red Wing:
Amerikaans fabrikaat scheepsbenzinemotor. Het merk schijnt tot in de
jaren 50 actief gebleven te zijn en motoren met een vermogen tot meer
dan 70 pk geleverd te hebben. Hier in Nederland vonden de kleine types
ondermeer toepassing in de diverse akkerschuiten.
Reid: nog onbekend.
Reform: nog onbekend.
Reintjes:
zeer beroemde Duitse fabrikant van ondermeer keerkoppelingen. Eisenwerke Reintjes
Gmbh. Hameln, Duitsland. In de Benelux vertegenwoordigd door AMW
Antwerpen. Thans (2012) Reintjes Benelux bvba geheten. [Afbeeldingen]
De onderneming begon in 1879 te Emmerich am Rhein. In 1929 werd de onderneming omgevormd tot machinefabriek en begon de productie van tandwielkasten en keerkoppelingen. In 1950 verhuisde men naar de huidige locatie te Hameln, Duitsland.
Renault: Franse fabrikant. Hier vooral bekend van motoren voor de pleziervaart.
van Rennes:
bekende Nederlandse fabrikant van benzine, petroleum, gloeikop en
dieselmotoren. Begonnen als fabrikant van ondermeer naaimachines
begon men in 1890, in huize Drakenburg te Utrecht, als N.V.
Machinefabriek 'Drakenburg' met de productie van motoren. Na een
faillisement in 1933 verhuisde het bedrijf naar Leiden. De productie
van motoren werd in 1979 definitief gestopt en in 2006 sloot het
bedrijf definitief de deuren.
De in de vroege binnenvaart bekend geworden liggende van Rennes was een één cilinder petroleummotor. Bij deze motor werd een beperkte hoeveelheid petroleum via een aanwarmlamp op temperatuur gehouden en middels een, door dezelfde lamp verhitte, gloeibuis ontstoken.
De motor maakte voor de overbrenging naar de schroefas gebruik van een drijfriem. Via deze drifjriem werd een beweeglijke tussenas aangedreven. Door deze as een weinig omhoog te draaien kwam de drijfriem los te hangen en maakten de riemschrijven direct contact met elkaar waardoor de draairichting van de tussenas en daarmee ook de schroefas tegengesteld werd.
Exacte jaartallen van deze motor ontbreken mij, maar vermoedelijk is de motor tussen ongeveer 1898 en 1910 in productie geweest.
Ricardo: nog onbekend.
Rijsdijk:
bekende fabrikant van keerkoppelingen.
Roggel: nog onbekend.
Roberts: nog onbekend.
Rolls-Royce:
heeft hier in Nederland met zijn scheepsmotoren weinig opgang in de
binnenvaart gemaakt. Tegenwoordig lijkt men Bergen diesels in hun
programma opgenomen te hebben.
van
Rossum: Nederlandse ondernemer die naar men zegt gedurende cica
één jaar gloeikopmotoren gefabriceerd heeft.
Ruggerini: nog onbekend.
RUMO: nog onbekend.
Ruskii Diesel: nog onbekend.
Russel: nog onbekend. Russel Newbury: nog onbekend.
Ruston:
Engelse fabrikant van benzinemotoren. De oorsprong van het bedrijf ligt
in de 19de eeuw. In 1918 ontstond een samenwerking met Richard Hornsby
& Sons waarna onder de naam Ruston
& Hornby dieselmotoren geproduceerd werden. Na 1940
verkregen ze een aandeel in de Paxmann motoren en ontstond de naam Ruston Paxmann In 1968 werden ze
onderdeel van de General Electric Company.
Ruston-Lister: nog onbekend.
S
Saab Scania: nog onbekend.
Sabre: nog onbekend.
Sachs: voor zover bekend voornamelijk fabrikant van kleine motoren. Gevonden zijn onder meer 400 en 600 cc twee-takt dieselmotortjes op landbouwmachines. Dezen werden vermoedelijk ook in boerenschuitjes toegepast.
S.A.C.M.,
Sacm;
Société alsacienne de constructions mécaniques:
Verband van Franse motorenfabrikanten-machinefabrieken thans onderdeel van Wärtsilä en bekend als SACM Wärtsilä.
Zie ook Poyaud.
Säffle: nog onbekend. Säffle Tändkula: nog onbekend.
Samofa:
de naam staat voor Samenwerkende
Motoren Fabrieken. Zie verder in de woordenlijst.
Sanders: nog onbekend.
Sauer: nog onbekend.
Saurer: nog onbekend.
Scania,
Scania Vabis: vrij bekend Zeeds merk dat
bij de komst van motoren met toerentallen van 1800 toeren en meer
aardig opgang maakte.
Scantic: nog onbekend.
Schelde Sulzer: nog onbekend.
Schleiter: nog onbekend.
Schönebeck: nog onbekend.
Seatek: nog onbekend.
Seffle:
Zweedse fabrikant van (kleine) gloeikopmotoren?
Selve: nog onbekend.
Selving: nog onbekend.
S.E.M.: nog onbekend.
Sendling:
volledig Münchner Motorenfabrik München-Sendling. Een in 1899
door Otto Vollnhals gesticht bedrijf dat in 1964 de deuren moest
sluiten. Hier in Nederland hebben de liggende motoren met
verdampingskoeling enige bekend gehad.
Sertek: nog onbekend.
Silniki Stacjonarne: nog onbekend.
Simmering: nog onbekend.
Sisu
diesel: zie bij Valmet.
SiYang: nog onbekend.
Skandia: vrij onbekend merk.
Skandinaviaverken: nog onbekend.
S.K.L.,
Schwermachinenbau Karl Liebknecht:
Duitse motoren fabriek in Maagdenburg; produceert voornamelijk motoren
met groot vermogen.
In de binnenvaart o.a. toegepast in sleepboten. [E>Uitgebreid
foldermateriaal op Deutsche fotothek.]
Skoda: tamelijk onbekend merk.
Slanzi: nog onbekend.
Slavia: nog onbekend.
S.L.M.: nog onbekend.
Smit, en Smit-Hollandia, Kinderdijk. Machinefabriek Kinderdijk. Zie bij Hollandia.
Smit-Bolnes:
Rond 1952 ontstane samenwerking van Scheepswerf L. Smit & Zn.
Kinderdijk en Bolnes motorenfabriek uit Krimpen aan de Lek met het doel
tot de ontwikkeling van een grotere sterkere scheepsdieselmotor te
komen. De productie van deze motor begon in 1954 te Kinderdijk. In 1962
staakte men de productie te Kinderdijk en verhuisde men naar Zierikzee.
In 1977 werd de fabriek te Zierikzee gesloten. De reparatie en
onderdelen levering van deze motoren keerde weer terug naar Kinderdijk. (Meer.....)
Het eerste prototype van deze vergrote Bolnes-motor werd gebouwd bij
Smit Kinderdijk en was in februari 1953 gereed. Sinds 2004 is deze
motor aan de Museumhaven te Zierikzee te bewonderen.
Smit-Man: nog onbekend.
Sleipnir Motor AS: nog onbekend.
Snow: nog onbekend.
Söby: nog onbekend.
Solé: nog onbekend.
Solo:
Zweedse fabrikant van kleine benzinemotoren voor scheeps gebruik. De
motoren werden in sommige akkerschuiten gebruikt.
<
Spindel: nog onbekend.
Star Power: nog onbekend.
Steijwal:
Nederlandse motorenfabriek. De NV SteijWal fabriek te Rotterdam werd op
30 mei 1917 door I. Steijaard
en Ir. Jeanette Walen
gesticht. Het was een voortzetting van de Standaard motorenfabriek fa.
Steijaard en Jeanette Walen. Men produceerde langzaamlopende viertakt
dieselmotoren tot een vermogen van circa 150 pk.
Sterling:
Amerikaanse fabrikant van benzinemotoren. Hier een enkele maal gebruikt
in akkerschuiten.
Steyr: nog onbekend.
S.T.M.: nog onbekend.
Stora: nog onbekend.
Stord: nog onbekend.
Stork: Nederlandse fabrikant van
ondermeer scheepsdiesels en pompen. Ook Stork-Ricardo, motoren
met Ricardo wervelkamer en Stork Werkspoor Diesel, vooral zeer
grote motoren. Stork-Wärtsilkä: nog onbekend. Stork Ganz: nog onbekend. Stork-AEG: nog onbekend. Stork-Otlo: nog onbekend. Stork-Thomassen: nog onbekend. Stork Hesselman: nog onbekend.
Stuyvol IMOP: nog onbekend.
Sundial: nog onbekend.
Super Star: handelsmerk van Motosan Turkije.
Susuki: nog onbekend.
Svesda: ??????.
Steyaard & J. Waelen: nog onbekend.
Sulzer:
Zwitserse fabrikant van langzaamlopende twee-takt scheepsdiesel met
groot vermogen. Vooral in Duitse en Zwitserse schepen ingebouwd. Sulzer Samsung: nog onbekend. Sulzer DaLian: nog onbekend. Sulzer Shanghai: nog onbekend. Sulzer Hitatchi: nog onbekend. Sulzer Zgoda: nog onbekend. Sulzer Fricanbtieri: nog onbekend. Sulzer Hudong: nog onbekend.
S.W.D.: Stork-Werkspoor Diesel. Zie Stork.
(Steeds Weer Duwen, donderen, draaien)
T
Tändküla: nog onbekend.
Tangye: nog onbekend.
Thiago Amagesto: nog onbekend.
Thermoil: nog onbekend.
Thomassen:
Nederlandse motoren fabrikant te De Steeg. Opgericht in 1906.
Werkte na WO II samen met Stork en is tot in de jaren 60(?) met de bouw
van motoren actief geweest. Veel motoren vonden hun weg naar de
Nederlandse Spoorwegen (E>Modelspoor Club Veluwezoom)
Thornycroft: nog onbekend.
Timmer:
Nederlandse motoren fabriek te Meppel, welke op Brons gelijkende
motoren bouwde.
Timray: nog onbekend.
Torpedo: nog onbekend.
Trinity House: nog onbekend.
Triumph: Vrij onbekend merk.
Trumman: nog onbekend.
Turbomotornyi Zavod: nog onbekend.
Tuxham:
deze Deense motoren fabrikant bouwde ondermeer gloeikopmotoren.
Turner: nog onbekend.
Twin Disk: Amerikaans merk
keerkoppelingen, vooral in combinatie met G.M. dieselmotoren gebruikt.
T.W.M.: nog onbekend.
U
Udan: nog onbekend.
Unie FF: nog onbekend.
Union: nog onbekend.
Universal: nog onbekend.
V
Vähern-Hanseat: nog onbekend.
Valmet: De Finse fabriek
in Linnavuori was de producent van Vire twee-taktmotoren, Valmet
dieselmotoren en Atlas Copco compressoren. Het is niet duidelijk
wanneer de naam van de voertuigfabrikant Sisu
over gegaan is op de motoren. In 2008 werd de naam Agco Sisu Power, in
2012 werd dit verkort tot Agco Power.
Vennix & Bertouw:
fabrikant van (onder meer) mechanische keerkoppelingen met reductie. Later overgenomen door motorenfabriek "De Maas". De naam werd tussen 1925 en 1950, mogelijk ook nog eerder en later, gevoerd.
Bron: Advertentie uit 1937. Zoekopdrachten via Delpher.
de la Vergne: nog onbekend.
Vetus: Nederlandse fabrikant die op basis van bestaande motoren scheepsmotoren samenstelde. Men gebruikte ondermeer basismotoren van Deutz, Faryman, Mitsubishi en Peugeot
Vickers: nog onbekend. Vickers Petter: nog onbekend.
Volkswagen: Duitse fabrikant van scheepsdiesels. Voor zover bekend alleen in de pleziervaart in gebruik geweest.
Völund: nog onbekend.
Vomag Vulcan: nog onbekend.
Volvo: redelijk bekend merk
scheepsdiesels. Oorspronkelijk bekend als Volvo-Penta. Tegenwoordig
(2010) levert het bedrijf motoren tot circa 1800 pk, vanaf ca. 500 pk
zijn deze gebaseerd op Mitsibushi motoren.
Vukcan: nog onbekend.
W
Waggon & Marsh: nog onbekend.
Walschaert: nog onbekend.
Wärtsilä: Finse
firma welke sinds 1942 dieselmotoren produceerd. Vanaf 1979 wordt hun
invloed op de markt van zwaardere dieselmotoren door overnames e.d.
steeds groter. Veel bekende merken waaronder Deutz, S.A.C.M., Stork
Werkspoor, Bolnes, Sulzer, e.d. kwamen onder de vleugels van deze firma
of gingen er nauwe banden mee aan. Wärtsilä-SACM: Société alsacienne de constructions mécaniquesals onderdeel van Wärtsilä. Ook bekend als SACM Wärtsilä. Zie ook Poyaud.
Wärtsilä-Vasa: nog onbekend. Wärtsilä-Fricantieri: nog onbekend. Wärtsilä-Echevarria: nog onbekend. Wärtsilä-ZhenJai CME: nog onbekend.
Washington: nog onbekend.
Waterloo Boy: nog onbekend.
Water Mota: nog onbekend.
Waukesha: nog onbekend.
WaiChai(Cant.)WeiChai(Man.): Chinees staatsbedrijf dat zich sinds 2002 ondermeer bezig houdt met de productie van diesel motoren. WeiChai-Deutz: nog onbekend.
Welnes: nog onbekend.
Werkspoor: Nederlandse fabrikant van redelijk zware dieselmotoren. [Afbeeldingen] In de binnenvaart niet
erg vaak voorkomend. Heeft ook in samenwerking met Stork motoren geproduceerd.
Het oorspronkelijke bedrijf werd in 1826 opgericht door Paul van Vlissingen en was gevestigd op Oostenburg. Met mede eigenaar Dudok van Heel werd het bedrijf in 1827 omgevormd tot de Fabriek van Stoom- en Andere Werktuigen, Amsterdam. Rond 1850 kreeg men het predicaat Koninklijke. Moeilijke jaren volgen tussen 1871 en 1891. Vanaf 1891 wordt het bedrijf met financiële steun van Stork Hengelo gereorganiseerd en gaat vanaf dan Nederlandsche Fabriek van Werktuigen en spoorwegmaterieel heten.
De naam Werkspoor.
Werkspoor was oorspronkelijk het telegramadres van deze onderneming. Getuige krantenberichten werd dit telegramadres rond 1900 gebruikt voor de vestiging te Soerabaja. Rond 1905 duikt de naam ook op als telegramadres voor de vestiging te Amsterdam.
In 1910 verschijnt een advertentie voor Werkspoor Dieselmotoren, die dan naar het schijnt reeds 8 jaar door de Nederlandse Fabriek voor Werktuigen en Spoorwegmaterieel geproduceerd worden. (Men heeft trouwens ook in licencie met Schulzer motoren gebouwd, schijnt het.)
In 1913 verschijnt als postadres vermelding "Werkspoor" Amsterdam. Voluit schijnt men dan Nederlandsche Fabriek van Werktuigen en spoorwegmaterieel "Werkspoor" te heten.
Getuige een mededeling in de Telegraaf van 27-11-1915 heette het bedrijf in dat jaar NV Werkspoor.
In die tijd kreeg men ook een vestiging te Utrecht. In 1954 volgde een fusie met Stork en was men onderdeel van Verenigde Machinefabrieken Stork-Werkspoor (VMF).
Werkspoor-Lugt: nog onbekend.
Westerbeke: nog onbekend.
Westinghouse: Amerikaanse fabrikant van ondermeer tandwielkasten en keerkoppelingen.
White: nog onbekend.
Wichars Marine,
W.M.: nog onbekend.
Wichmann:
Noorse fabrikant van langzaamlopende scheepsdiesels.
Wichmann-Rubb: nog onbekend.
Wickström:
Finse fabrikant van ondermeer benzine-petroleum motoren.
Widdop:
Engelse fabrikant van scheepsmotoren gevestigd te Keighley, Yorkshire. Er waren twee-takt motoren met een vermogen 21-180 PK bij 1-6 cilinders, of 150-300 PK bij 3-6 cilinders. Dat alles bij max. 400 tpm. Verder bovendien snellopende vier-taktmotoren met 1-6 cilinders en een vermogen van 12 pk per cilinder.
Bron: Weekblad Schuttevaêr, 17-08-1946.
F.G. Wilson: nog onbekend.
Wisconsin: nog onbekend.
Witte:
Amerikaans fabrikaat dieselmotor. Een enkel exemplaar heeft hier in
akkerschuiten en dergelijke dienst gedaan.
R. Wolff AG, Maagdenburg-Buckau:
machinefabriek welke voornamelijk bekend is van de bouw van
stoommachines en lokomotieven, maar schijnt zich in later tijd ook met
de productie van dieselmotoren bezig gehouden te hebben. In 1960 werd
ondermeer een 400pk direct omkeerbare motor geleverd.
Wola: nog onbekend.
Wolf & Struck: Duitse motoren fabriek te Aaken die benzine/petroleummotoren bouwde. Opvallend aspect daarbij was dat men gebruik maakte van dubbele cilinders boven elkaar met het vliegwiel tussen de twee groepen met elk twee cilinderruimtes. De twee 2x2 cilindertypes leverden 8 a 10 pk per cilinder bij ca. 750 tpm. Men had teven een 5 pk motor met slechts één dubbele cilinder formatie. De motoren zijn vermoedelijk tussen 1912 en 1923 in de handel geweest. Zie ook Stadsarchief Amsterdam.
Wolseley:
Engelse fabrikant van kleine benzine en petroleummotoren. De fabriek
schijnt ook motoren voor Ruston geproduceerd te hebben.
Woman B&W: nog onbekend.
Worthington: nog onbekend.
Wumag, Waggon- und Maschinenbau AG:
In 1869 als "AG für Fabrikation von Eisenbahnmaterial" te Görlitz opgericht. In 1919 volgt een naamswijziging in "Waggonfabrik Görlitz AG". In 1921 volgt een fusie met de "Görlitzer Maschinenbau AG" en de "Cottbuser Maschinenbau-Anstalt und Eisengiesserei AG". In 1923 volgen fusies met de "Dresdner Maschinenfabrik und Schiffswerft Übigau AG" en de "Maschinenbauanstalt und Dampfkesselfabrik H. Pauksch AG" in Landsberg-Warthe. Later volgen nog enige overnames, maar ook afsplitsingen. Ook na de Tweede Wereldoorlog blijft WUMAG de grootste werkgever te Görlitz.
Na de val van de DDR krijgt de firma de naam "DWA Deutsche Waggonbau AG". Bron: http://www.gutowski.de
De scheepsmotoren van Wumag lijken voornamelijk voor de Tweede Wereldoorlog ontwikkeld te zijn en werden ondermeer in duiboten toegepast.
Z
Zamracena: nog onbekend.
Zavod Dvigatel: nog onbekend. Zavod Imeni Malesheva: nog onbekend.
ZF: Zahnradfabrik Friedrichshafen:
op 20 augustus 1915 opgerichte firma, die ondermeer keerkoppelingen en tandwielkasten fabriceert. De productie van keerkoppelingen schijnt in 1954 begonnen te zijn.
ZhenJiang CME: niet bekend. Mogelijk bedoelt men ZhenJiang EMC of wel: ZhenJiang Siyang Diesel Engine Manufacturing Co., Ltd: thans (2017) nog actieve Chinese onderneming die generatoren, pompen en motoren tot ca.150pk bij 3000 tpm levert.
ZTS Tees: Slowaakse fabriek die voornamelijk motoren voor tractoren en zware werkvoertuigen leverde. Opgericht 1973 in 2002 over gegeaan in Martimex-Alpha. Belang voor de binnenvaart onbekend.
Zündapp: tussen 1954 en 1980 fabrikant van zij- en buitenboordmotoren tot ca. 6 pk. Verder bouwde men ook kleine benzine-aggregaten met de naam Stamo (Stationair Motor). De firma was gevestigd te Nürnberg Duitsland, na 1958 te München, en heeft van 1921 tot 1984 bestaan.
