BINNENVAARTTAAL

de binnenvaart encyclopedie op internet

Onderdelen sluizen e.d.

Naar Menu landzaken.
Naar Tekst: sluizen.

Een windas op de keersluis van Goingarijp. Door sommigen, en daartoe behoren terzakekundige schrijvers, wordt dit een kaapstander genoemd. Naar mijn mening is een kaapstander echter een instrument met een vertikale as.
Foto: Pieter Klein, Zomer 2002. (groter formaat)

Een kaapstander als windwerk is onder meer te vinden op de zeesluis te Edam.
Foto: Maarten Sepp, Edam maart 2010.
Bron: Wikicommons CC3-BY-SA. (groter formaat)

Eén van de windassen op de benedendeuren van de Kolksluis te Spaarndam. De duw- of gierboom wordt met behulp van kettingen heen en weer getrokken.
Foto: Pieter Klein, Spaarndam, 14 augustus 2011. (groter formaat)

Het windwerk is er niet alleen voor het mooi, het wordt ook werkelijk gebruikt. De palen net voor het sluishoofd noemt men het aanvaarhoofd. Het kleine liertje op de sluisdeur, waarmee het rinket bewogen wordt, wordt wel een schildpad genoemd.
Foto: Pieter Klein, Spaarndam, 14 augustus 2011. (groter formaat)

Het sluishoofd en vooral ook de deur wordt aan deze zijde beschermd door een merkwaardige paal; een 'gebindselde' 'dukdalf' zou men kunnen zeggen. Zoiets wordt wel een aanvaarhoofd genoemd. Die is hier nodig omdat de deur niet geheel door een deurkas beschermd wordt. Ook verder zijn er nog leuke details te zien.
Foto: Pieter Klein, Spaarndam, 14 augustus 2011. (groter formaat)

De windassen en kaapstanders werken over het algmeen met houten gierbomen.
Foto: Pieter Klein, Spaarndam, augustus 2011. (groter formaat)

Oude lierwerken werken meestal met een rechte tandheugel. De lengte van dergelijke rechte bomen maakt dat ze soms,
zoals hier, tot in de tuin van de buren steken.
Foto: Carla Yvonne Noomen, Gouda maart 2011. (groter formaat)

Bij de deuren van de Oranjesluizen wordt gebruik gemaakt gebogen tandheugel in plaats van een rechte. Men zou het natuurlijk ook een open tandwielkwadrant of duwkwadrant kunnen noemen.
Fotograaf: Ino Roël, Schellingwoude juni 1984. (groter formaat)

Er zijn echter ook sluizen waar men het zonder windwerk moet stellen en men slechts een pikhaak en man/vrouwkracht tot zijn beschikking heeft.
Foto: Pieter Klein, Appelscha 14 augustus 2010. (groter formaat)

De sluislier op het sluisje te Hasselt.
Dit lierwerk voldoet vast niet aan de hedendaagse ARBO-normen.
Foto: Pieter Klein, juli 2007. (groter formaat)

Het lierwerk te Orvelte is inmiddels ook een langdurig werkeloze.
Lieren als deze zijn zeer veelvuldig toegepast.
Foto: Pieter Klein, juni 2007. (groter formaat)

Een sluislier op de tweede sluis van het Wilhelmina kanaal.
Inzender Han Visser, Zwolle, Augustus 2003.

Dit lijkt me een lierwerk met een wormwiel-overbrenging.
Het is een model wat je niet al te vaak ziet. De foto toont de lage zijde van de Friese sluis in de Noordoostpolder.
Fotograaf en datum onbekend. Collectie Spaarnestad. (groter formaat)

Een vrij opmerkelijk lierwerk, dat beide deuren tegelijk lijkt te draaien.
Het stond (tot ca. 1963?) op het buitenhoofd van de Monsterse sluis in Maassluis.
Collectie Spaarnestad. fotograaf onbekend. (groter formaat)

Bij de Monsterse sluis te Maassluis wordt de benedendeur open en dicht gedraaid met behulp van een zogenaamd panamawiel. Het systeem kan grotere krachten verwerken, maar is schijnbaar duurder dan de systemen met een tandheugel. Veel sluisdeuren worden met een panamawiel in beweging gezet maar in de meeste gevallen ligt het geheel verstopt in de sluiskade.
Foto: Schier Hameete, Maassluis augustus 2011. (groter formaat)

Schildpadden voor de rinketten.
Rinketten
Sluishoofden
Sluisdeuren
Lierwerk waarmee de deuren bewogen worden.
Onder het centimeters dunne laagje water voor de deuren ligt de sluisdrempel.

Foto: Pieter Klein. Sluis Dieverbrug, Drentse Hoofdvaart.
20 april 2001. (groter formaat)

Van de rinketten ziet men meestal niet al te veel, maar als ze open staan is het effect goed te merken.
Foto: Pieter Klein, Haarsluis februari 2004. (groter formaat)

Aan het rinket zit een lange stang met aan het eind een tandheugel, die door middel van een liertje, een zogenaamde schildpad, op of neer gedraaid kan worden.
Foto: Pieter Klein, Appelscha 14 augustus 2010. (groter formaat)

Het liertje van een rinket: de schildpad.
Foto: Pieter Klein, Appelscha 14 augustus 2010. (groter formaat)

Niet alle rinketten zitten in deuren. Soms zijn ze in de omlopen of riolen aangebracht.
Foto: Pieter Klein, Appelscha 2 september 2010. (groter formaat)

Het windwerk en de schildpad voor het omloopriool
naast elkaar op de Waaiersluis bij Gouda.
Zie ook de beschrijving van de waaiersluis.
Foto: Carla Yvonne Noomen, 27 maart 2011. (groter formaat)

Bij deze sluisdeur wordt de trekstang aan het rinket door middel van een hefboom bewogen. Deze sluis bevindt zich te Zeist.
Bron: Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Foto: A.J. v.d. Wal. (groter formaat)

Van geheel andere aard zijn de rinketten en de bediening daarvan
bij de hefdeur van de sluis Weurt.
Foto: 'Havang(nl)', Wikimedia, cc-by-sa. (groter formaat)

Een soort verhaalkop, of is het alleen een geleiding?, op de tweede sluis van het Wilhelmina kanaal, augustus 2003.
Foto ingezonden door H. Visser, Zwolle.

Ook op en rond de Antwerpse sluizen treft men zoiets aan. Het is een soort kaapstander, die op waterdruk werkt. De schijven op de achtergrond zijn voor de geleiding van de draden.
Foto: Pieter Klein,
Antwerpen 17 april 2013. (groter formaat)

Een ander exemplaar. De trekkracht bedraagt 1250 kg. Het instrument mag alleen door stads en rijksambtenaren bediend worden.
Foto: Pieter Klein,
Antwerpen 17 april 2013. (groter formaat)

Deze foto toont het gebruik van deze verhaalkoppen-kaapstanders.
Herkomst foto onbekend. (groter formaat)

De sluisjes in Drenthe bezitten zogenaamde overstortdeuren, hetgeen op deze foto duidelijk te zien is.
Foto: Pieter Klein, Haarsluis, voorjaar 2003. (groter formaat)

SLUIS VOORST, Noord-Ooostpolder.
Luxe-motor met zelflosser. Het schip is zo diep geladen dat men dekken aan het spoelen is.

Sluispot.
Sluistrap.
Sluismuur.
Sluisdeuren.
Brug.

Opgestapelde luiken
Gestreken zelflosser.
Houten Friese luikenkap.
Gasfles.
Herft- of machinekamerluik.
Gangboord.

Foto: D v.d. Meulen. (groter formaat)

Het sluishoofd van de groene sluis 'Terzoolsterzijl', met sluispot. De gleuf links er van is voor de plaatsing van schotbalken. Men plaatst deze als men werkzaamheden aan de sluis moet uitvoeren en daarvoor de sluis droog gezet moet worden.
Foto; H. Klein, voorjaar 2005. (groter formaat)

Bestandsrevisie februari 2021.

Sitemap

© 1997-heden; Vereniging 'De Binnenvaart', Dordrecht. Redactie: Pieter Klein, Amsterdam.
De rechthebbenden kunnen niet aansprakelijk gesteld worden voor de gevolgen van het gebruik van deze site,
noch voor de gevolgen van het gebruik van de in deze site opgenomen links!
Deze site gebruikt cookies!
Zonder toestemming vooraf, is gehele of gedeeltelijke overname van enig deel uit 'Binnenvaarttaal' verboden! Veel inzenders zullen echter een verzoek tot het (her)gebruik van het getoonde materiaal inwilligen. (meer informatie)
Kopieën naar Facebook, Pinterest, en andere doorgeefluiken zijn echter niet toegestaan!

Deze site is geoptimaliseerd voor een resolutie van 1024x768 px.,

U wordt verzocht eventuele gebreken te melden! (meer informatie)

Mijn dank gaat uit naar ALLEN, die mij met deze site helpen of geholpen hebben.

Pieter Klein:
Redacteur, auteur, ontwerper en webmaster.

Statistieken