BINNENVAARTTAAL

de binnenvaart encyclopedie op internet

Waalschokkers

Drie 'schokkers' in cascade. De kuilhouten/kuilbomen van de ankerkuilen staan in vangpositie. In de riviervisserij wordt elk vissersvaartuig van formaat dat met een ankerkuil vist een schokker genoemd.
Foto: Johan van Tussenbroek. (plaats en datum onbekend) (groter formaat)

Toen eind 19de eeuw de ankerkuilvisserij langs de rivieren zijn opmars maakte, werden veel houten vissersschepen uit de Zuiderzeevisserij, zoals Schokkers en Botters, voor deze vangstmethode geschikt gemaakt. Hier in Heerewaarden, dat min of het min het centrum van de riviervisserij werd, zien we voornamelijk botters.
Foto: Archief Harry de Groot.

Zo als te zien is werden niet alleen vissersschepen maar ook kleine vrachtschepen dit doel gebruikt. Het is goeddeels de stroming die er voor moet zorgen dat de vis in het net komt. Op de Maas vond men goede visplaatsen kort achter de stuwen, zoals hier bij Alphen aan de Maas. Last van de scheepvaart had men daar tenminste niet.
Foto: Archief Harry de Groot.

Een echte Waalschokker. Het scheepstype Waalschokker ontwikkelde zich in het begin van de twintigste eeuw. De schepen hadden geen enkele vorm van voortstuwing. Zij werden naar hun ligplaatsen gesleept en konden zich verder alleen langs hun draden/kettingen verhalen.
Foto: Archief Harry de Groot.

Langs de rivier bij Heerewaarden. Mogelijk is dit een vaste rustplaats voor de schokkers en de sleepbootjes die ze in positie moeten brengen. Op het 'strandje' lijkt een helling gemaakt te zijn.
Foto: Archief Harry de Groot.

Daar de paling lichtschuw is, nemen de vissers overdag meestal rust en wordt er voornamelijk in de schemering gewerkt.
Foto: Archief Harry de Groot.

Vanuit Nederland trok de ankerkuilvisserij slechts langzaam stroomopwaarts. In 1904 verschenen de eerste schepen op de Duitse Rijn. Tot 1910 kwam men, door een verbod op deze vismethode, slechts tot Koblenz. Bingen, het eindstation, werd in 1914 bereikt. In 1925 lagen er ca. 125 ankerkuilvissers op de Duitse Rijn.
Foto: Archief Henry Platje. (groter formaat)

In Duitsland vist men een goed deel van het jaar zo'n beetje in de vaargeul. Het net heeft men dan aan de landkant. Hier werd er, mede op het oog op de scheepvaart, bijna uitsluitend 's nachts gevist. De meeste foto's tonen daarom schepen in ruste of schepen waar men de netten droogt. Hier een botter ter hoogte van de Lorelei.
Foto: Archief Henry Platje. (groter formaat)

Op diverse plaatsen werd de vis met een scheepje opgehaald en hoefde de visser zelf niet voor het verdere transport en de verkoop te zorgen. Door de toenemende vervuiling van de rivier lopen de vangsten na 1950 sterk achteruit. De genadeklap volgt in juni 1969 als nabij Bingen een grote hoeveelheid gif in de Rijn geraakt. Naar schatting 40.000.000 vissen sterven.
Archief: Henry Platje. (groter formaat)

Een vooroorlogse foto van een ankerkuilvisser in Braubach. Het scheepje zou een motorklipper kunnen zijn. De afbeelding toont een rustige rivier. De schokkers hadden echter veel last van de passerende schepen. Naarmate de nachtvaart toenam, werd ook het vissen hierdoor bemoeilijkt en de kans op aanvaringen groter.
Foto: Archief Harry de Groot.

De tjalk Hildegard als visserman te St. Goarhausen. Het schip heeft de bomen aan de vaarwaterzijde. Dit kan met deze ligplaats en ook met seizoen te maken hebben. In het voorjaar gaat de aal stroomopwaarts en kiest rustig water. In het najaar gaat de aal stroomafwaarts en kiest dan de sterkste stroming.
Foto: Archief Harry de Groot.

De bomen zijn binnenboord en de visser zit aan het roer. Het lijkt er op als of er een nieuwe positie ingenomen gaat worden of net ingenomen is.
Foto: Archief Harry de Groot.

Bij de ankerkuilvisserij werd er meestal maar aan één kant van het vaartuig, meestal aan de walzijde, gevist. Daar men het hele visseizoen en soms zelfs meerdere, aan één plaats gebonden was, werd op de vaarwaterzijde van het schip vaak een roef gebouwd. Het was gebruikelijk dat deze geheel van hout was.
(Meer foto's van dit schip)
Foto: Pieter Klein, Leeuwarden, 30 juni 2009. (groter formaat)

Zoals hier duidelijk te zien is, is de Waalschokker een rondbodem. De aanwezigheid van een bun maakt dat er veel water 'in het schip staat' waardoor de diepgang opvallend groot is.
Foto: Jan Meppelink, Woudrichem 18 april 2011. (groter formaat)

De Waalschokkers van boven de Moerdijk hadden van origine dus geen zeilen en zwaarden. Het was dus een beetje vreemd sleepschip. Beneden de brug van Moerdijk waar men op tij vistte, zeilden de Schokkers vroeger soms wel. Dit is de 'Goliath' (ex Hanjo, ex Anthonius), 15 x 5,2 x 1,2m, 35 ton, gebouwd in 1930 bij Gebr. Eltink te Beneden-Leeuwen.
Foto: Pieter Klein, Goingarijpsterpoelen, augustus 2001. (groter formaat)

Onder het dek, of moet men het toch een kuip noemen, bevond zich vroeger de bun.
Foto: Pieter Klein, Sneek, juni 2003. (groter formaat)

Qua vormen lijkt de Waalschokker meer op een Botter, dan op een Schokker.
(Meer foto's van dit schip)
Foto: Pieter Klein, Goingarijpsterpoelen, mei-juni 2002. (groter formaat)

Bestandsrevisie maart 2020

Sitemap

© 1997-heden; Vereniging 'De Binnenvaart', Dordrecht. Redactie: Pieter Klein, Amsterdam.
De rechthebbenden kunnen niet aansprakelijk gesteld worden voor de gevolgen van het gebruik van deze site,
noch voor de gevolgen van het gebruik van de in deze site opgenomen links!
Deze site gebruikt cookies!
Zonder toestemming vooraf, is gehele of gedeeltelijke overname van enig deel uit 'Binnenvaarttaal' verboden! Veel inzenders zullen echter een verzoek tot het (her)gebruik van het getoonde materiaal inwilligen. (meer informatie)
Kopieën naar Facebook, Pinterest, en andere doorgeefluiken zijn echter niet toegestaan!

Deze site is geoptimaliseerd voor een resolutie van 1024x768 px.,

U wordt verzocht eventuele gebreken te melden! (meer informatie)

Mijn dank gaat uit naar ALLEN, die mij met deze site helpen of geholpen hebben.

Pieter Klein:
Redacteur, auteur, ontwerper en webmaster.

Statistieken