BINNENVAARTTAAL

de binnenvaart encyclopedie op internet

Diverse Amsterdamse Schuiten

Onder 'Amsterdamse schuiten' in dit bestand reken ik alles wat in de regio Amsterdam thuis hoorde of schuiten die regelmatig in Amsterdam te zien geweest zijn en waarvan ik de juiste herkomst niet kon achterhalen.

Houten veldschuiten in de Lijnbaansgracht tussen Rozengracht en Lauriergracht, liggend aan, en hun waren uitstallend op, de Marnixstraat. Dit leidde tot de nodige (verkeers)overlast, ook voor de tram, zodat men blij was toen eind jaren dertig alles verhuisde naar de markthallen aan de Den Brielstraat.
Uitgever Nauta en Haagen. Bron Gemeente Archief Amsterdam.(groter formaat)

Schuiten met stalmest aan de Baarsjesweg rond 1908. Ik zelf hield het op een Hollandse bok, het Archief van Amsterdam spreekt van Mestbokken en misschien dat G.J. Schutten dit een Slotense praam genoemd zou hebben.
Foto: Bernard F. Eilers. (1878-1951)
Stadsarchief Amsterdam nr 010186002260 CC0. (groter formaat)

De Schinkel te Amsterdam in 1890. Een roeischuit (weer een Slotense praam?) wordt tussen de schepen door gemanoeuvreerd. Het scheepje bezit zogenaamde truilkorven en roeikasten.
Foto: Jacob Olie Jbz. (1834-1905)
Stadsarchief Amsterdam nr 10019A000846 CC0. (groter formaat)

Geroeide groentenschuiten. Helaas geen aantekeningen bij gemaakt, maar vermoedelijk is dit aan de Prinsengracht te Amsterdam. Het is me niet helemaal duidelijk tot welk type dit gerekend moet worden, maar het heeft wel wat weg van de houten Leidse vlet (of bok).
Bron: Stadsarchief Amsterdam, verder onbekend. (groter formaat)

Een schuit van een mij onbekend type wordt door de Prinsengracht geboomd. De lading lijkt uit zakken met aardappelen te bestaan.
Foto: Jacob Olie Jbz. (1834-1905)
Stadsarchief Amsterdam nr 010019000603 CC0. (groter formaat)

Een stalen motorschuitje komt de overhaal van de Boerenwetering af. Het model houdt het midden tussen een schouw en een dekschuit. Aan de Boerenwetering zat voor die tijd de schuitenbouwer Gouwerok. Mogelijk is dit één van zijn creaties.
Foto: G.L.W. Oppenheim. 1927
Bron: Stadsarchief Amsterdam nr. 010028000846 CC0. (groter formaat)

Na de verplaatsing van de overhaal in de Boerenwetering verhuisde de werf van Arie Gouwerok naar de Sloterpolder. Daar zette hij de activiteiten met het bouwen van stalen tuindersschuiten nog een tijd voort.
Op de werf twee, voor mij nog naamloze, schuiten.
Foto: Stadsarchief Amsterdam nr. OSIM00004002321 CC0. (groter formaat)

September 1934 De Amsterdamse groentenmarkt aan de Marnixstraat t.h.v. de Lauriergracht liep op zijn eind. In beeld een motorschuitje met daarachter nog een houten veldschuit en een stalen schuit.
Hoogst waarschijnlijk gaat het drietal een sleepje vormen.
Foto: Collectie Stadsarchief Amsterdam nr. 010003015779 CC0. (groter formaat)

Oktober 1934 was de Amsterdamse groentenmarkt groentenhallen al naar de nieuwe markthallen verplaatst. Gerieflijke steigers maken het selectief lossen van de schuitjes mogelijk. Vroeger moest alles er over de kop uit.
Foto: Dienst der Publieke Werken.
Bron: Stadsarchief Amsterdam nr. 010009010104 CC0. (groter formaat)

In Amsterdam kende men diverse houten schuiten. De vlotschuit (op de voorgrond), de ark of grondbak (rechtsachter) en de Amsterdamse ronde schuit (linksachter) waren de bekendsten. fotograaf: onbekend. Bron: Stadsarchief Amsterdamnr. 012000007700 CC0. (groter formaat)

Een aantal (Amsterdamse) ronde schuiten aan de Kloveniersburgwal Amsterdam. Er waren, voor zover ik weet, drie varianten.
Een type met een gesloten dek, een type met een uitneembaar, verlaagd dek
en een open type met alleen een voor- en achterdek. Het achterdek is bij de laatste types tamelijk ruim uitgevallen, men moet immers ruimte over houden wilt men kunnen bomen.
Fotograaf onbekend. Datum. ca. 1870 Collectie: Kunsthandel Gebr. Douwes,
Bron: Stadsarchief Amsterdam nr. B00000031542. PD/cc0. (groter formaat)

Hier is het verschil tussen de schuit met een gesloten dek, de dekschuit, en de schuit met een losse vloering goed te zien. Ik vermoed dat het deze schuiten met de vloering - vliering - zolder, zijn die de term zolderschuit hebben doen ontstaan.
Wie goed kijkt ziet echter dat ook het dek van de linker schuit uit meerdere delen lijkt samen gesteld. Het hechte geheel dat het vormt doet mij echter vermoeden dat het linker dek bij enige inwerking van vocht, lastig te openen valt en dat het meer bedoelt is om de binnenzijde te kunnen luchten. Van het open type kon ik helaas geen rechtenvrij voorbeeld vinden.
Foto verantwoording: zie hier boven. (groter formaat)

De houten ronde schuit kende ook een vorm met een luikenkap (graanlichter??). Uiteindelijk resulteerde dat ook in een stalen versie, waarvan echter slechts enkele voorbeelden te vinden zijn.
Fotograaf: Onbekend. Prinsengracht Amsterdam 1940. Bron: Stadsarchief Amsterdam nr 012000002479. PD-cc0. (groter formaat)

Grondschuiten, kalkarken of hoe men ze maar noemen wilt, waren veelvuldig in gebruik bij de gemeente. Hier hanteert een werkman de baggerbeugel, een zwaar en afmattend werk en vooral in de koude jaargetijden een nat en akelig karwei.
Foto: Jacob Olie oktober 1896. De Schinkel Amsterdam naar het Noorden gezien. Bron: Stadsarchief Amsterdam nr 10019A000890. PD-cc0.
(groter formaat)

Er waren tientallen verschillende soorten houten schuiten, die gebruikt werden voor het vletwerk in de grote steden. Daar ontwikkelde zich in Amsterdam een eenvoudig knikspantmodel uit. Op de foto een houten dekschuit met het nodige aan metaal ter bescherming en versteviging. Locatie: Fort Diemerdam. Foto: Jacob Olie, oktober 1893. Bron: Stadsarchief Amsterdam nr 10019A001399. PD-cc0.
(groter formaat)

Een Amsterdamse dekschuit bij de werf van Oldenhage te Lisse.
Stalen dekschuiten, vroeger door scheepsmeters vaak dekaken genoemd, zijn gebouwd in maten vanaf ca. 10 x 3,2 meter tot ca. 50 x 10 meter. Ze waren er in diverse uitvoeringen. Zowel met een gesloten dek, als alleen met voor- en achterdek, als met een beun, als onderlosser, enzovoort. Bovendien had men in Amsterdam nog het type waarvan het dek waarop de lading kwam, een klein eindje hoger lag en zich door de ligging onderscheidde van gangboorden en voor- of achterdek. Sommige dekschuiten hadden een erg brede neus, vooral die, die in een groter verband gesleept werden, andere dekschuiten hadden weer een bescheidener voorkant. Sommigen hadden nog wat zeeg anderen waren heel vlak en ook kende men natuurlijk de motordekschuit. [Meer dekschuiten]
Een bekende werf in Amsterdam was die van Bernhard.
Foto: Pieter Klein, Lisse, mei 2015. (groter formaat)

Naar menu diverse schuiten.

Sitemap

© 1997-heden; Vereniging 'De Binnenvaart', Dordrecht. Redactie: Pieter Klein, Amsterdam.
De rechthebbenden kunnen niet aansprakelijk gesteld worden voor de gevolgen van het gebruik van deze site,
noch voor de gevolgen van het gebruik van de in deze site opgenomen links!
Deze site gebruikt cookies!
Zonder toestemming vooraf, is gehele of gedeeltelijke overname van enig deel uit 'Binnenvaarttaal' verboden! Veel inzenders zullen echter een verzoek tot het (her)gebruik van het getoonde materiaal inwilligen. (meer informatie)
Kopieën naar Facebook, Pinterest, en andere doorgeefluiken zijn echter niet toegestaan!

Deze site is geoptimaliseerd voor een resolutie van 1024x768 px.,

U wordt verzocht eventuele gebreken te melden! (meer informatie)

Mijn dank gaat uit naar ALLEN, die mij met deze site helpen of geholpen hebben.

Pieter Klein:
Redacteur, auteur, ontwerper en webmaster.

Statistieken