top
terug
banner
Naar de Verenigingssite Naar Binnenvaarttaal

BINNENVAARTTAAL


de binnenvaart encyclopedie op internet


Aanvullingen en correcties zijn welkom.


Los rondhout e.d.



Naar Menu onderdelen.


zonder
Het haakeinde van een pikhaak en een haak met sluiting. Het metalen gedeelte van de pikhaak wordt door sommigen het pikhaakbeslag genoemd. Het vooruitstekende deel is de teen, het achterwaarts gebogen deel de klauw. Het uiteinde dat men naar zich toegericht houdt is meestal voorzien van een ronde knop, een druif , of een kleine dwarsklamp, een jelt.
Foto: Pieter Klein, jaren negentig.(groter formaat)

De pikhaak is een onmisbaar instrument aan boord van schepen, dat in de dertiende eeuw of eerder al gebruikt werd. Op schepen, die te groot zijn om nog wat met handkracht uit te kunnen richten, is het gedegradeerd tot een soort hengel waarmee o.a. over boord gevallen spullen opgevist worden. Op kleine scheepjes kon met het schip er mee afzetten of voortduwen en voort- of bijtrekken. Ook werd hij gebruikt om een 'touwtje' over te geven of lussen rond of van bolders te krijgen. Ook wordt verteld dat men er ruzies mee uitvocht! Meestal waren er meerdere pikhaken aan boord, korte; ongeveer een meter of twee en lange; van een meter of zes of meer. In de tijd van de zeilvaart werden lange pikhaken ook gebruikt als fokkeloet of als rondhout voor bijzeiltjes

Een paar flinke sluitingen kan men, als het goed is, op elk schip aantreffen. Men gebruikt ze voor uiteenlopende doeleinden. Het meest gebruikt worden ze om landvasten op meerringen e.d. vast te zetten. Een touw met een aangesplitste haak, een haketouw, of een landvast met sluiting en haak wordt, vooral door kleine schepen, eveneens gebruikt voor meerringen, maar nog vaker voor sluispotten en muurkluizen met een stang of kruis. Verder werden ze soms op kleine schepen, door de haak in een spuigat te haken, ook gebruikt om landvasten te geleiden en om in het spuigat van andere schepen vast te haken, iets wat vooral de schippers van drinkwater- en olie(leur)boten vaak deden.
Haken en sluitingen werden ook gebruikt om de strangen van de sleepboot langs het schip te houden. Zie brittelhaak.

zonder
Hedentendage lijkt men geen voorstander van pikhaken te zijn; prikken mag niet meer. De 'nieuwe' variant is niet echt nieuw, het materiaalgebruik, een aluminium legering, is dat wel.
Foto: Pieter Klein, Rotterdam, augustus 2011. (groter formaat)


zonder
Het beslag van de haakboom waarmee men op kleine sluizen de sluisdeuren opentrekt of dicht duwt, stond waarschijnlijk model
voor de moderne pikhaak van hierboven.
Foto: Pieter Klein, Appelscha augustus 2010. (groter formaat)


zonder
Een partijtje rondhout op een sluis in de Tjonger. Helemaal links nog de druif van een pikhaak, daarnaast een haakboom en drenkelingenhaak, ook bekend als zwemhaak. Op de andere helft een tweede haakboom en een soort sloothaak/mesthaak.
Foto: Pieter Klein, Tjonger september 2010. (groter formaat)


zonder
Het pikhaakbeslag is al eeuwenlang bijna ongewijzigd.
Foto: Pieter Klein, Amsterdam september 2010. (groter formaat)


zonder
Van rechts naar links: een pikhaak, twee schoor- of werpbomen. Dan in de luikenstoeltjes weer een pikhaak, een loopplank, een ankerluiwagen en vermoedelijk iets wat als mik dient.
Foto: Pieter Klein, Hasselt juli 2007. (groter formaat)


zonder
Het schoorboombeslag nader in beeld gebracht.
Foto: Pieter Klein, Hasselt juli 2007. (groter formaat)


zonder
Vooral de houten schepen op de Belgische wateren gebruikten de schoorboomklamp. Hiermee bleef de schoorboom beter op zijn plaats en werd overmatige slijtage van het bovenboord voorkomen.
Foto: Pieter Klein, Antwerpen, April 2013. (groter formaat)


zonder
Twee wrikriemen. De wrikriem is over het algemeen wat langer en heeft een smaller blad dan de roeiriem.
Foto: Pieter Klein, Appelscha augustus 2010. (groter formaat)


zonder
Tekening om het verschil tussen een roeiriem (ronde schacht) en een roeispaan (rechthoekige schacht) te tonen. Een roeispaan met halverwege een aangeklampte verdikking noemt men echter wel weer een klampriem.
Tekening, Pieter Klein. (groter formaat)


zonder
Een roeiende vletterman in de Amsterdamse haven.
Foto: Jacob Olie, IJ Amsterdam juli 1903.
Stadsarchief Amsterdam bestand 010019001535, CC0-BY (groter formaat)


zonder
Draaibare barlijnen met daarin onderandere een stalen ladder, een niet al te best loopplank en een stokpomp.
Foto: Pieter Klein, Antwerpen, April 2013. (groter formaat)


zonder
Nogmaals barlijnen met daarin loopplanken. Links van de voorste barlijn een draaibare waslijnsteun.
Foto: Pieter Klein, Amsterdam september 2010. (groter formaat)


zonder
Een schipper probeert met de vaarboom de dekschuit naar de steiger te krijgen, want op het Amsterdamse IJ is het slecht bomen.
Foto (fragment): Bernard F, Eilers via Stadsarchief Amsterdam,
bestand 010186002725 CC0-BY. (groter formaat)


zonder
De onderzijde van een vaarboom. De vaarboomklauw of flint is het deel dat aan de boom geklampt is. Het rechte deel is de teen. Deze is hier met een metalen dop beschermd.
Foto: Pieter Klein, Broek op Langedijk, mei 2011. (groter formaat)


zonder
Nogmaals de onderkant van een vaarboom (gr) met een eindje daarachter een met touw bekleed boomijzer (bl). Het voorste boomijzer is bijna altijd een ring, de achterste een gaffelvork.
Foto: Pieter Klein, Goingarijpsterpoelen, juli 2003. (groter formaat)


Voor wrijfhouten, stootwillen e.d. zie Stootwerk
Voor ladders, trappen, e.d. zie Trappen en ladders

Bestands revisie Januari 2021.




Sitemap

© 1997-heden; Vereniging 'De Binnenvaart', Dordrecht. Redactie: Pieter Klein, Amsterdam.
De rechthebbenden kunnen niet aansprakelijk gesteld worden voor de gevolgen van het gebruik van deze site,
noch voor de gevolgen van het gebruik van de in deze site opgenomen links!
Deze site gebruikt cookies!
Zonder toestemming vooraf, is gehele of gedeeltelijke overname van enig deel uit 'Binnenvaarttaal' verboden! Veel inzenders zullen echter een verzoek tot het (her)gebruik van het getoonde materiaal inwilligen. (meer informatie)
Kopieën naar Facebook, Pinterest, en andere doorgeefluiken zijn echter niet toegestaan!

Deze site is geoptimaliseerd voor een resolutie van 1024x768 px.,

U wordt verzocht eventuele gebreken te melden!  (meer informatie)

Mijn dank gaat uit naar ALLEN, die mij met deze site helpen of geholpen hebben.

Pieter Klein:
Redacteur, auteur, ontwerper en webmaster.



Statistieken