Immaterieel erfgoed

 

Het is immaterieel erfgoed, dat het waard is om levensvatbaar te houden voor de toekomst.

Wereld erfgoedorganisatie Unesco is de VN-groep voor Onderwijs Cultuur en Wetenschap.

De meeste mensen zullen wel eens gehoord hebben van de UNESCO Werelderfgoedlijst. Deze lijst is bedoeld om bijzondere gebouwen en gebieden te beschermen. Minder bekend is dat de UNESCO ook een cultureel erfgoed verdrag heeft over het immaterieel erfgoed.

Het leven, werken en wonen in de Binnenvaart staan nog niet op deze internationale immaterieel cultureel erfgoed lijst. Er is nog geen enkele internationaal gemeenschap die dit heeft voorgedragen.

De Binnenvaart is nu sinds kort al wel toegevoegd aan het netwerk van Inventaris Immaterieel Nederland, een lijst van erkende, waardevolle geachte Nederlandse tradities. Deze erkenning onderstreept het unieke culturele en historische belang van de binnenvaart in Nederland, een traditie die al eeuwenlang een fundamentele rol speelt in onze transportsector en de ontwikkeling van talloze schippersfamilies.

Om op de lijst te komen moet het om een levende traditie gaan met geschiedenis. Traditie die in het verleden al van generatie op generatie werd doorgegeven en in de toekomst ook wordt doorgegeven aan de volgende generaties.

Immaterieel erfgoed wordt ook weleens levend erfgoed genoemd. Het erfgoed dat in de harten, hoofden en handen van mensen zit. Elke generatie moet de traditie overnemen van haar ouders en grootouders, en op haar beurt weer doorgeven aan haar kinderen en kleinkinderen. In tegenstelling tot materieel erfgoed is immaterieel erfgoed dus geen zaak van professionals, maar van mensen die de traditie meedragen. Alleen de dragers van een traditie kunnen hun traditie levens vatbaar houden. Juist door deze dragers is vereniging ‘De Binnenvaart’ in 1990 opgericht. Inmiddels gegroeid naar circa 3000 leden met een Binnenvaartmuseum in Dordrecht, waar de Binnenvaart is te beleven op een ensemble van zes historische binnenvaartschepen.

Plaatsing op de Nationale Inventaris betekent een vorm van erkenning van de culturele en maatschappelijke waarde van de Binnenvaart. En omdat Nederland zich heeft verplicht om bij te dragen aan een gunstig klimaat waarin immaterieel erfgoed kan gedijen, zou ook de binnenvaart hiervan kunnen profiteren. De binnenvaart is niet alleen de schoonste transportmodaliteit, het vertegenwoordigt tevens een culturele waarde, waar zorgvuldig mee moet worden omgegaan.

Het beschermen van immaterieel erfgoed gaat anders te werk dan het beschermen van materieel erfgoed. Oude schepen kun je restaureren oftewel ‘in oude staat herstellen’. Bij tradities gaat het anders, deze moeten worden vastgelegd in woord en geschrift. Dit wordt door vereniging ‘De Binnenvaart’ bewerkstelligt, door het uitgeven van het twee maandelijkse periodiek Binnenvaart, de negentallige serie de Geschiedenis van de Binnenscheepvaart en de database De Binnenvaartschepen.

Daarnaast is het van het alle grootste belang dat er een toegankelijk Binnenvaartdocumentatiecentrum wordt gecreëerd in De Biesboschhal bij het Binnenvaartmuseum in Dordrecht.

Het initiatief is genomen door Jos Hubens van vereniging  ‘De Binnenvaart’. Met de aanmelding erkennen ze dat zij deze cultuuruiting als immaterieel erfgoed zien. Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland heeft bevestigd dat De Binnenvaart aan de criteria voor immaterieel erfgoed voldoet zoals gesteld in het UNESCO Verdrag inzake de bescherming van immaterieel cultureel erfgoed, en heeft de aanmelding zichtbaar gemaakt op: www.immaterieelerfgoed.nl.