BINNENVAARTTAAL

de binnenvaart encyclopedie op internet

Havendienstvaartuigen

Amsterdam

De motorboot Zi-Zi kwam in 1905 bij de Amsterdamse politie. Het scheepje dat in 1903 in opdracht van Frederik Willem Westerouen van Meeteren (1851-1904), technoloog, als opvolger voor zijn bij Boot te Leiderdorp gebouwde Zizi (meetbrief A1313N), op de werf van de Weduwe Ceuvel gebouwd werd (meetbrief A1667N) mat 13,3 x 3,06 x 1 meter. De kruiphoogte zonder ballast bedroeg: 1,98 meter. Het draagvermogen 10,521 ton. Het kon 20 personen vervoeren en was uitgerust met een 12 aPK (16 ePK) Daimler benzinemotor, waarmee een snelheid van ruim 14 km/u bereikt kon worden.
Voordat de koop door de gemeente Amsterdam plaats vond, werd het scheepje voorzien van een krachtige electrische schijnwerper, electrisch licht, een flink houten berghout en een houten bank langs de achterboorden. (

Bron: s2ho.nl/LSD
en Stadsarchief Amsterdam Inventaris 5225/1.2.2.3.3.1

)
Volgens sommige bronnen zou de motor later vervangen zijn door een Appingedammer Brons van 30 pk. (

Archief: Han Mannaert.

)

Foto: Stadsarchief Amsterdam nr. OSIM00005001194. (groter formaat)

De tot 'Politie' verbouwde 'Zi Zi', wat later 'Politie 1' genoemd werd, heeft tot 1932 heeft dienstgedaan.
Het was niet Amsterdams eerste vaartuig voor toezicht op grachten en havens. Het was de vervanging voor een stoombootje (uit 1882?) dat te onbetrouwbaar werd en dat in de stukken wel 'Havenpolitie 1' genoemd werd. Behalve een nieuwe motorboot kreeg de politie op 11 juli 1906 nog versterking met een nieuw stoomschip gebouwd bij de Fa. Meursing. Dat vaartuig mat 16.50 x 3.40 x 1.50 m kon maximaal 50 personen vervoeren en bezat een stoommachine van 70 IPK bij 200 tpm waarmee het vaartuig een snelheid van 16 km/h kon behalen. Volgens bepaalde bronnen was de naam kortweg 'Havenpolitie 1'. [bron]. Dit vaartuig werd in 1930 opgevolgd door een naamgenoot gebouwd in Haarlem. (zie hieronder)
Bron: Stadarchief Amsterdam nr. HDAB00002000018_001. cc0. (groter formaat)

Nog een mooie foto van de 'Politie 1' uit 1914. De grote schijnwerper staat nu op het achterdek en de leguaan achter, die op de foto hierboven te zien is, is nu verdwenen. Helaas is de foto momenteel niet op de site van het archief terug te vinden. Op de achtergrond het Juliana dok van de A.D.M. aan de Meeuwenlaan, Amsterdam Noord.
Bron stadsarchief Amsterdam, nr OSIM00001005405 PD/cc0. (groter formaat)

Tekening van de in 1924 bij De Vries Lentsch gebouwde motorboot nr. 2. In 1949 is het vaartuig overgedaan aan de Rijkspolitie en eerst RP 72 en later RP 17 geworden. Het schip mat circa 15,4 x 3,45 x 1,45 meter.
Het vaartuig was voorzien van een Deutz-Brons SBrMZ 932 van 40 PK.
Bronnen: Stadsarchief Amsterdam inventaris: 5225/1.2.2.3.3.3.2,
varenderfgoed.nl, verspreide bronnen.
Tekening: De Vries Lentsch scheepswerf Het Fort. Bron: Stadsarchief Amsterdam. (groter formaat)

Sinds 1972 heet de Havenpolitie nr 2 'Wilhelmina'. Diverse eigenaren en jaren later werd ze door Dieter Henken gekiekt als "De Wilhelmina".
Foto: Dieter Henken, Dordtse Kil augustus 2018. (groter formaat)

Tekening van de in 1924 bij De Vries Lentsch gebouwde motorboot nr. 3. Het vaartuigje was een open motorboot van 9,62 bij 2,39 meter en het was uitgerust met een 30 pk Daimler benzine-petroleummotor type LS 10894 G, waarmee een snelheid van 15 km/u behaald kon worden. Al spoedig (1925) krijgt het scheepje een (eerst nog 'losse') opbouw en banken in de kuip.

Bronnen: Stadsarchief Amsterdam inventaris: 5225/1.2.2.3.3.3.2.

In 1935 wordt het scheepje voorzien van een Kromhout-Galdner 3 LS 30 PK. In 1949 gaat het over naar de Rijkspolitie te water en wordt dan RP 69 en nadat een jaar eerder de motor geëxplodeerd was werd het in 1957 de RP 55.

Bron: Han Mannaert/Kromhoutarchief, verspreide bronnen.

Tekening: De Vries Lentsch scheepswerf Het Fort. Bron: Stadsarchief Amsterdam. (groter formaat)

De schepen van de Havendienst, Havenpolitie, Gemeente Politie of Politie Amsterdam veranderden nog al eens van naam of nummer, waardoor men nog al gemakkelijk de kluts kwijt raakt. Als men dan in bepaalde teksten ook nog niet duidelijk is over welke overheids- of politiedienst men het precies heeft of het vaartuig de verkeerde naam geeft, wordt de verwarring wel erg groot.
Vrij goed gedocumenteerd zijn de bouw van de II en de III die in 1924 bij de Vries Lentsch gebouwd zijn. Het verhaal is terug te vinden in Het stadsarchief Inventaris 5225/1.2.2.3.3.3.2. De II was 15,4 meter lang en heeft meetbrief A8408N. De III was een open boot met vlakke spiegel was 9,62 meter lang en heeft meetbrief A8407N.
Helaas zijn veel jaarverslagen van de havendienst (link) moeilijk leesbaar.
[Zie ook Stadsarchief Amsterdam Inventaris 5225/1.2.2.3.3.3.2 Politieboten, Overige boten. ], beknopt inhoudsoverzicht op Binnenvaarttaal.

De tewaterlating op 23 juni 1932 van 'Politie Amsterdam 1'
bij scheepswerf 't Fort, van G. de Vries Lentsch aan de Kleine Haven Nieuwendam. Afmetingen 19 x 3,45 x 1,4 meter. Het vaartuig bezat een 3 cilinder Kromhout diesel type 3H3 met 120 PK continu vermogen en maximaal 145 PK onderbroken vermogen. Met deze motor kon op diep water ruim 20 km/u gevaren worden. In 1947 is het voorzien van een Kromhout 4H4 diesel. In 1949 wordt het vaartuig overgedaan aan de Rijkspolitie en gaat dan RP 71 heten.
Foto: Collectie Stadsarchief Amsterdam. PD/cc0 bestand nr. OSIM00004005832. (groter formaat)

De 'Politie Amsterdam 1' bij de monding van het Spoorwegbassin.
Op de achtergrond opgelegde zeeschepen aan de Paardenhoek.
Het vaartuig staat bij het stadsarchief onder meer omschreven als: Politiesleepboot I, Waterpolitie. Boot van schipper-brigadier Pieter Ebbeling.
Foto: Collectie Stadsarchief Amsterdam. PD/cc0 bestand nr OSIM00006004263. (groter formaat)

In 1914 op het Noord-Hollandskanaal varend naar de Omval, "Havenwerken" van de gemeente Amsterdam gebouwd op de werf Nicolaas Witsen.
Bron: Regionaal Archief Alkmaar. Rechthebbende: onbekend. (groter formaat)

Havenpolitie 1, een vrij forse stoomsleepboot. Het schip werd gebouwd in 1930 bij Hubertina in Haarlem. Afmetingen 20.75 x 4.65 x 2.25 meter en uitgerust met een 2 cilinder Jacobs stoommachine nr.773 uit 1930 vermogen 185 ipk.
Het werd later de Havendienst 4. In 1969 verkocht en in 2014 nog gezien, varend onder de naam Cerberus.
[Meer informatie (Klik vooral door naar de informatie uit 'Haven Amsterdam')]
Foto: september 1930 Vereenigde fotobureau N.V.
Bron: Stadsarchief Amsterdam nr. OSIM00003001325. (groter formaat)

Waar een 1 is moet ook een 2 zijn. Dit Amsterdammertje voert (nog net zichtbaar) het naambord "Havenpolitie 2" op de boeg. Er zouden nog twee andere schepen Havenpolitie 2 geheten hebben. Het waren de latere RP72 gebouwd in 1924 en de latere Havendienst 2 gebouwd in 1954.
Foto: Geldersekade Amsterdam 1943. fotograaf: onbekend.
Bron: Stadsarchief Amsterdam nr. 5293FO004001.
(groter formaat)

De 'Vulcanus' van de Amsterdamse havendienst. Bij Paans in Roodevaart in 1963 te water gelaten. Het schip meet 25,76 x 6,57 x 2,84 meter en bezit twee Deutz diesels van 660 PK. [SchepenDB]
Foto: Pieter Klein, rond 1990. (groter formaat)

Havendienst 14 'Jason'. De meeste overheidsvaartuigen van na 1960 hebben een uitgebreide blusuitrusting. Ze vervullen een tweeledig doel dat van patrouillevaartuig en dat van blusvaartuig. De Jason HD 14 werd in 1968 bij Paans in Roodevaart gebouwd. Het schip meet 25,9 x 6,26 x 2,84 meter en was voorzien van twee Werkspoor motoren RUB 168 van 435 PK. In 1986 zijn deze vervangen door 2x Deutz-MWM diesels TBD 604 BL6 van elk ca. 600 pk bij 1500 tpm. [SchepenDB]
Foto: Pieter Klein, Amsterdam jaren negentig. (groter formaat)

Over de motorisering van de Jason en Vulcanus gaan verschillende berichten rond. De Vulcanus zou met 2 Stork motoren van 500 PK uitgerust geweest zijn en dat zouden later 2 Deutz motoren van 600 PK geworden zijn. Een zelfde verhaal gaat over de Jason. Volgens binnenvaartlog.nl had de Jason de boven vermelde motorisering, met dien verstande dat het vermogen aangepast is aan wat er in diverse andere bronnen vermeld wordt. De Vulcanus zal waarschijnlijk overeenkomstig gehermotoriseerd zijn.

Achterdek havendienst 14 Amsterdam.

Dubbelle kruisbolder-betinkje.
Schansstutten.
Zwanenhalzen.
Opgeschoten tros(meertouw, landvast).

Foto: Pieter Klein, Amsterdam, begin jaren negentig. (groter formaat)

HD 5 'Castor', Amsterdam. Het schip is in 1976 bij van Goor te Kampen gebouwd en meet: 17,23 x 4,42 x 2 meter. De voortstuwing bestaat uit een 380 PK Stork Werkspoor diesel type DR 216. [SchepenDB]
Foto: Pieter Klein, rond 1990. (groter formaat)

De Castor na een werkzaam leven ligt sinds 2010 aan de oever van de Zaan. De staat van onderhoud laat zeer te wensen over.
Foto: Pieter Klein, augustus 2013. (groter formaat)

De Amsterdamse havendienst is tegenwoordig niet langer alleen maar op de Griekse, maar ook op de Engelse toer. Ik denk toch dat de meesten liever de naam 'Triton', dan 'Port of Amsterdam 3' opschrijven. 'PA3' is echter wel eenvoudiger. De Triton werd in 2006 bij Damen Shipyard, Hardinxveld te water gelaten. Twee Caterpillar C18 motoren van 873 PK elk stuwen dit vaartuig van 19,8 x 5,45 x 2,3 meter voort. [SchepenDB]
Foto: Pieter Klein, Amsterdam 7 mei 2011. (groter formaat)

De Port of Amsterdam 3 'Triton' op patrouille langs de Sumatrakade Amsterdam varend. Het vaartuig vertoont uiterlijk veel overeenkomsten met de moderne vaartuigen van Politie en Waterstaat. Het zijn vaartuigen van het type
'Stan Patrol 2005' gebouwd door Damen Shipyards.
De vaatuigen zijn geschilderd volgens de in 2006 vastgestelde regels.
Foto: Pieter Klein, Amsterdam 7 mei 2011. (groter formaat)

Nogmaals de PA3 'Triton'. In de spiegel wel een verlaagde opstap, maar geen echt drenkelingenplatform. Op het achterdek een hydraulisch kraantje. Om het overstappen te vergemakkelijken heeft het vaartuig geen reling langs de buitenzijde. Jammer dat veel vrachtschepen tegenwoordig wel een reling langs de buitenzijde hebben. Nu zal men toch moeten klauteren.
Foto: Pieter Klein, Amsterdam 7 mei 2011. (groter formaat)

De PA 4 'Athena' is in 2010 bij Damen Hardinxveld gebouwd. Het schip meet 19,64 x 7,94 x 2,75 meter en beschikt over
2 Caterpillar C18 TA Acert motoren van 609 PK elk. [DB 02333976]
Foto: Pieter Klein, Amsterdam 7 mei 2011. (groter formaat)

De 'Pollux' werd in 2013 bij Damen Shipyard Hardinxveld te water gelaten. Het schip meet 19,64 x 7,94 x 2,75 meter en beschikt over 2 Caterpillar C18 TA Acert motoren van 609 PK elk. Het is dus een broertje van Athena. [DB 02335438]
Foto: Pieter Klein, Amsterdam juli 2014. (groter formaat)

Voor het toezicht in de Amsterdamse grachten beschikt de Dienst Binnenwaterbeheer Amsterdam (BBA) ondermeer over de 'Watersnip BBA3'. Het schip werd in 1991 bij Wouter Nieuwveld, Amsterdam gebouwd en meet: 12,95 x 3,85 x 1,2 meter. De motor is een John Deere 6068 TFM van 272 PK. [SchepenDB]
Foto: Pieter Klein, Amsterdam 11 september 2010. (groter formaat)

De Waterral BBA 4 kwam in 2004 van de werf van Damen in Hardinxveld. Het vaartuig meet 13,42 x 3.90 x 1,20 meter en bezit eveneens een John Deere 6068 TFM diesel van 272 PK. [SchepenDB]
Foto: Pieter Klein, Amsterdam juli 2011. (groter formaat)

Dit rondvaartbootachtige dienstvaartuig biedt plaats aan slechts 15 gasten en twee bemanningsleden, zegt men.
De afmetingen zouden 17.40 x 4.50 x 1.25 meter bedragen.
Verder is er van dit vaartuig, dat sinds 1995 in de vaart zou zijn weinig bekend.
Foto: Pieter Klein, Amsterdam augustus 2012. (groter formaat)

Sitemap

© 1997-heden; Vereniging 'De Binnenvaart', Dordrecht. Redactie: Pieter Klein, Amsterdam.
De rechthebbenden kunnen niet aansprakelijk gesteld worden voor de gevolgen van het gebruik van deze site,
noch voor de gevolgen van het gebruik van de in deze site opgenomen links!
Deze site gebruikt cookies!
Zonder toestemming vooraf, is gehele of gedeeltelijke overname van enig deel uit 'Binnenvaarttaal' verboden! Veel inzenders zullen echter een verzoek tot het (her)gebruik van het getoonde materiaal inwilligen. (meer informatie)
Kopieën naar Facebook, Pinterest, en andere doorgeefluiken zijn echter niet toegestaan!

Deze site is geoptimaliseerd voor een resolutie van 1024x768 px.,

U wordt verzocht eventuele gebreken te melden! (meer informatie)

Mijn dank gaat uit naar ALLEN, die mij met deze site helpen of geholpen hebben.

Pieter Klein:
Redacteur, auteur, ontwerper en webmaster.

Statistieken