BINNENVAARTTAAL

de binnenvaart encyclopedie op internet

Friese Pramen

De term praam wordt voor sterk uiteenlopende scheepstypes gebruikt. Tot de pramen met de gebogen stevens behoren onder meer de Friese Praam en de Overijsselse pramen. Een praam met een rechte steven is bijvoorbeeld de Berlikummer praam, dus ook een Fries.
Meer over Friese pramen is te vinden in het pdf-boek Friese Pramen van Dirk Huizinga. Te downloaden via. https://www.defryskeboerepream.nl/wp-content/uploads/2018/03/Friese-pramen.pdf Ik ben helaas nog niet in de gelgenheid geweest het boekwerk te lezen en de gegevens te verwerken. Hopelijk lukt dat over niet al te lange tijd.

Een houten Friese praam zoals G. Groenewegen die tekende. Hierover schrijft men: "De Friese praam was eigenlijk geen praam maar een kort gebouwde hektjalk. De helmstok van echte pramen draaide overboord. Voor het veroeren van bovenlast konden de schepen uitgerust worden met een apart los boord. Deze bovenlading bestond veelal uit turf." Men vraagt zich als eerste af waarom men iets een praam noemt en vervolgens stelt dat het eigenlijk geen praam is. De voorstevenbalk lijkt slechts licht gekromd te zijn en vrij steil te staan. Combineert men dat met het vervoer van turf en met het feit dat in Noord-Overijssel ook statie- en paviljoenpramen gebouwd werden, dan is het niet uit te sluiten dat Groenewegen misschien een Friese turfpraam (met statie) bedoelde en dat tachtig jaar later de schrijver P. Dekker niet met dat type bekend was.
(groter formaat)

Ruim vijftig jaar eerder dan Groenewegen tekende P. le Comte deze Friese Praamschuit (of Schute). De begeleidende tekst vertelt: "Deze vaartuigen komen naast bij de tjalk; zij onderscheiden zich van dezelve door een meer rechte strook (weinig zeeg. Red.) in de bouworde, en in plaats van een vast opboeisel hebben zij losse setboorden (ook zetborden of zettelborden genaamd); enige tjalken hebben dezelve echter ook. De meeste praamschuiten hebben een staats, het welk in schuine rigting boven de achtersteven oprijst......". Jammer dat de voorsteven van dit vaartuig niet te zien is, want aangezien de rest van de beschrijving aardig met die van Groenewegen overeenstemt, vraag ik me af of dat met de voorsteven ook het geval zal zijn. We zullen het waarschijnlijk nooit weten. (groter formaat)

De volgende Friese Praam die ik op een afbeelding tegen ben gekomen, toont, ondanks het feit dat deze van hout is, zeer veel overeenkomsten, met wat men tegenwoordig een Friese Praam noemt. Volgens het oorspronkelijke bijschrift zou het zich hier om een Friese Hooipraam, ergens in de Greidhoek, handelen.
Bron: 'Uit ons eigen land' uitgave ANWB.(groter formaat)

Een stalen Friese praam onder zeil, met als lading een paar leden van het toenmalige kabinet.
De Friese praam is in Friesland, wat de dekschuit is in Amsterdam: een manusje-van-alles. De praam wordt veel gebruikt voor het vervoer van vee en hooi, maar natuurlijk ook mest, turf, terpaarde, stratendrek, enz. enz. Trouwens heeft de dekschuit meestal een gesloten dek en de Friese praam een open ruim, het omgekeerde komt ook voor!
Deze zeilpraam beschikt slechts wel een aanhangmotor.
Foto: Pieter Klein, Goingarijpsterpoelen, juni 2001. (groter formaat)

De praam 'Lytse Tolve' is ook voor de recreatieve vaart geschikt gemaakt en daarom voorzien van een motor. Het houten settelboordje was vroeger geen standaard, maar lijkt in het hedendaagse bedrijf een noodzaak.
Foto: Pieter Klein, Leeuwarden februari 2010. (groter formaat)

De kop zoals de er bij veel Friese pramen uit ziet.
Het gangenverloop kan echter ook heel anders zijn.
Waar de houten versie nog een echte stevenbalk had, werd deze bij de stalen schepen al spoedig tot een plaatsteven gereduceerd.
Foto: Pieter Klein, Leeuwarden februari 2010. (groter formaat)

Zoals gezegd hebben niet alle Friese pramen kromme stevens en ronde vormen. De Berlikumse praam is een platbodem met rechte sterk voorovervallende stevenbalk.
Foto: Pieter Klein, Wartena, februari 2012. (groter formaat)

Bestandsrevisie augustus 2020

Sitemap

© 1997-heden; Vereniging 'De Binnenvaart', Dordrecht. Redactie: Pieter Klein, Amsterdam.
De rechthebbenden kunnen niet aansprakelijk gesteld worden voor de gevolgen van het gebruik van deze site,
noch voor de gevolgen van het gebruik van de in deze site opgenomen links!
Deze site gebruikt cookies!
Zonder toestemming vooraf, is gehele of gedeeltelijke overname van enig deel uit 'Binnenvaarttaal' verboden! Veel inzenders zullen echter een verzoek tot het (her)gebruik van het getoonde materiaal inwilligen. (meer informatie)
Kopieën naar Facebook, Pinterest, en andere doorgeefluiken zijn echter niet toegestaan!

Deze site is geoptimaliseerd voor een resolutie van 1024x768 px.,

U wordt verzocht eventuele gebreken te melden! (meer informatie)

Mijn dank gaat uit naar ALLEN, die mij met deze site helpen of geholpen hebben.

Pieter Klein:
Redacteur, auteur, ontwerper en webmaster.

Statistieken