Typ het gezochte woord in het venster links.
Selecteer 'in woordenlijsten' als U alleen een verklaring van een woord zoekt.
Selecteer 'in Binnenvaarttaal' als U ook afbeeldingen, lijsten, uitdrukkingen e.d. wilt doorzoeken.
Klik vervolgens op 'zoek'.
Bij het zoeken in de woordenlijsten alleen zal, indien het woord niet gevonden wordt, het eerste woord waarvan de meeste beginletters overeenstemmen getoont worden.
Voorlopig heeft dit laatste nog één gebrek, namelijk dat men niet altijd in de woordenlijst die men zou verwachten terecht komt. Eens zal dat anders worden. Wanneer? Dat durf ik nu nog echt niet zeggen.
In de woordenlijsten kunt U ook naar een hoofdtrefwoord zoeken door voor de zoekopdrachten (Ctrl+F) een tilde (~) te plaatsen.
Verklaring
Lay-out.
Behalve
de standaard HTML opmaak komt U de navolgende zaken tegen:
vet
woord vooraf
gegaan
door een ~
Het
hoofdtrefwoord.
vet
woord direct
volgend
op een trefwoord
gebruikelijk
synoniem voor het trefwoord. Indien dit tevens een link is, dan heeft
het synoniem nog andere betekenissen.
link
tussen het trefwoord
en de
dubbele punt
een
woord dat door
sommigen
als synoniem van het trefwoord, of omgekeerd, gezien wordt, maar wat
ongebruikelijk is, verwarring
kan veroorzaken of niet
correct
is.
gewoon
woord tussen het
trefwoord en de dubbele punt
een
woord dat geen
verklaring behoeft of een woord dat door sommigen als synoniem van het
trefwoord
gezien
wordt, maar wat niet correct is; vaak een landrotten- of
watersportersterm.
cijfer
+ >
een
der begrippen van het trefwoord.
letter
+ >
nadere
aanduiding
van het verklaarde begrip.
vette
woorden in kleine
hoofdletters ergens in de tekst
nieuw
begrip
dat door toevoeging van één of meerdere woorden
ontstaan
is.
vet
woord ergens in
de
tekst
een
begrip wat
grotendeels of
geheel
in dezelfde tekst verklaart wordt.
link
geheel vet
een
begrip dat in de tekst
verklaard wordt, maar wat nog andere betekenissen en/of synoniemen
heeft.
vet
woord in een
link
het
trefwoord waarbij de
link
verklaard wordt.
woord
gevolgd door een *
Het
woord wordt ergens in
de
zelfde
tekst verklaard.
naam
van een scheepstype
tussen
haakjes, direct volgend op een link naar een scheepstype
de
link brengt U naar het scheepstype, waarvan de naam tussen haakjes
staat, waarbij het genoemde scheepstype besproken wordt.
T> A>
S> U> E> L>
verwijzing
naar een
toelichtende tekst.
verwijzing naar afbeelding(en).
verwijzing naar beschrijvingen van scheepstypes. verwijzing naar de lijst met spreekwoorden,
uitdrukkingen
e.d.
externe link
naar lijst
stijl stijl stijl
Alleen werkend in de woordenlijsten en in combinatie met niet al te oude browsers.
Lay-out met kleuren van
Binnenvaarttaal.
Lay-out mer de verenigingskleuren.
Zwart-wit stijl, tevens "afdruk" stijl. (Banner en menu zullen niet
afgedrukt worden.)
Afbeeldingen aan / uit
Alleen werkend in de woordenlijsten en in combinatie met niet al te oude browsers.
Standaard is "afbeeldingen uit": de afbeeldingen kunnen naar keuze stuk voor stuk geladen worden.
Bij "afbeeldingen aan" worden alle afbeeldingen bij het openen van de pagina geladen en getoond.
Wel en
niet opgenomen.
Ik heb getracht alle specifieke termen uit de binnenvaart te verzamelen
en te verklaren. Dat wil dus zeggen dat woorden, die niets met de
binnenvaart te maken hebben of algemeen bekende woorden, die in de
binnenvaart geen andere betekenis hebben dan daarbuiten, niet opgenomen
zijn.
Soms zijn van de laatste catagorie toch enkele woorden opgenomen.
Een aantal zaken en situaties hebben aan boord van schepen veel langer
voortbestaan dan in de steden en een aantal zaken zijn op schepen veel
normaler (geweest) dan op de wal. Daarom vond ik dat een aantal zaken
toch uitleg behoefden.
Voorbeeld: het gebruik van petroleumverlichting
is in de steden allang verleden tijd, op het platteland en op schepen
kwam het zo'n jaar of 40 geleden nog geregeld voor. Een paar dingen,
die hiermee verband houden, zoals blaker en blinker, zijn daarom wel
vermeld, wat een petroleumlamp eigenlijk is, achtte ik algemeen bekend
en is dus niet opgenomen.
Alles heeft een naam. Dat neem ik tenminste aan. Toch zal men ook in
dit werk te vergeefs naar bepaalde termen zoeken.
Daar kunnen
verschillende redenen voor zijn.
Ik weet niet alles en heb ik ook niet alles op het gebied
van
de
binnenscheepvaart gelezen.
Sommige woorden heb ik per ongeluk overgeslagen.
Aanvullingen
zijn, in beide gevallen, welkom.
Voor sommige zaken kon ik wel een woord verzinnen, maar
omdat
ik
dat woord nog nooit ergens gehoord of gelezen heb, heb ik het
overgeslagen.
Ik verdenk enkele van de geraadpleegde bronnen, van het
gebruik
van zelfverzonnen woorden. Ook deze woorden zijn niet opgenomen. Bijna
alle opgenomen woorden komen uit twee of meer verschillende,
betrouwbare, bronnen.
In de verschillende dialecten komen aparte scheepstermen
voor.
Wanneer er voor dat woord een goed Nederlands synoniem bestaat en het
woord buiten het gebied van het dialect nauwlijks bekend is, is het
woord niet opgenomen. Over de bekendheid van een woord valt natuurlijk
te discussiëren.
Voor diverse woorden bestaan verschillende schrijfwijzes.
Wanneer
deze mij bekend waren, heb ik ze meestal, als 'synoniem' vermeld. Soms
zijn ze ook als
trefwoord opgenomen. Ik ben niet gaan zoeken naar alle mogelijk
schrijfwijzes, dus velen ontbreken.
Een aantal woorden, die beginnen met 'scheeps' of
'schippers'
zijn,
wanneer deze ook zonder dat voorvoegsel gebruikt worden,
alleen zonder dat voorvoegsel te vinden.
Een flink aantal samengestelde woorden zijn niet opgenomen.
Het
gaat
daarbij vooral om woorden, die zelden gebruikt worden. De afzonderlijke
delen waaruit een dergelijk woord bestaat, zijn wel opgenomen.
Voorbeeld: bijna elk zeil heeft een val, een schoot, een hals, een
voorlijk,
een achterlijk en een onderlijk, maar om deze nu van alle mogelijke
zeilen
op te gaan noemen, vond ik overdreven.
Het aantal termen dat onjuist gebruikt wordt, is zeer
groot.
De
onjuiste
betekenissen zijn, alleen als het verkeerde gebruik regelmatig
voorkomt,
wel vermeld. Ze worden meestal vooraf gegaan door 'volgens sommigen' of
'volgens enkelen', o.i.d.
Over het algemeen zijn de namen of afkortingen van
bedrijven,
producten
en organisaties niet in de trefwoordenlijst opgenomen. Het is de
bedoeling dat deze in aparte
lijsten vermeld gaan worden. In enkele
gevallen
ben ik van die regel afgeweken.
Namen van waterwegen zijn nog nauwelijks opgenomen. Ook
deze
zullen
in de toekomst in aparte lijsten opgenomen worden.
Over het algemeen zijn termen, die alleen in de watersport
of
de
zeevaart gebruikt worden niet opgenomen. Daar vroeger de scheiding
tussen
zee- en binnenvaart vaag was en tegenwoordig de scheiding tussen
pleziervaartuig
en bedrijfsvaartuig soms klein is, is de scheiding niet strikt.
Een aantal waterbouwkundige termen zijn wel opgenomen. Veel
echter
niet.
Een aantal binnenvaartschepen zijn gebruikt of bestemd te
worden
gebruikt voor actieve oorlogsvoering. De termen die met dit laatste
verband
houden
zijn niet opgenomen.
Problemen met de diverse termen:
De mensen, die de schepen bevaren
(bevoeren) en
bouwen (bouwden) zijn degenen die de woorden gemaakt hebben. Sommige
woorden
zijn streekgebonden, net zoals sommige scheepstypen, en sommige woorden
zijn aan een bepaald scheepstype gebonden. De wereld van de binnenvaart
is niet erg groot en wanneer een woord dan ook nog slechts in een
bepaald
gebied gebruikt wordt of aan een bepaald scheepstype gebonden is, is
het
totaal aantal mensen dat een dergelijk woord gebruikt erg klein. Zo
klein,
dat soms niet valt na te gaan of het woord misschien wel een verzinsel
van één enkele schipper of schrijver geweest is.
Diverse woorden hebben verschillende
betekenissen.
Soms omdat men in verschillende streken of bij verschillende
scheepstypes
een andere betekenis aan het woord hechtte, soms ook omdat de gebruiker
van het woord niet met de juiste betekenis of met de juiste term op de
hoogte was. Sommige van deze 'verkeerde' betekenissen zijn (in sommige
kringen) zo ingeburgerd, dat men ze onmogelijk nog als fout kan zien.
Ook wordt de schipperstaal vervuild door
invloeden
van buitenaf. Vooral bij de pleziervaart, waar slechts een enkeling uit
een schippersgeslacht stamt, toont men een voorkeur voor scheepstermen
uit de zeevaart, in plaats van die uit de binnenvaart, en deze beginnen
de echte schipperstermen te verdringen. Zo spreekt men bij oudere
jachten
nogwel van een achterroef, maar tegenwoordig noemt men het een
achterkajuit.
Maar ook al eerder was de invloed van landrotten, bijvoorbeeld door de
rederijen, te bespeuren. De schippers op rederijsleepboten en
passagiersschepen
werden ook vroeger al kapiteins genoemd. Ook de oprichters van de
Nederlandse
Stoomboot maatschappij en de dichter Jan Pieter Hije (van "Zie ginds
komt
de stoomboot") waren kennelijk ook niet tussen de kromhouten geboren,
want
in beide gevallen gaat het niet om boten, maar om schepen. [uitleg]
Bij oude scheepstypes is het soms
moeilijk uit te
maken of het om een echt binnenvaartschip of om een zeeschip gaat. Ik
ben
er vanuit gegaan dat alle 'twijfelachtige' scheepstypes, wanneer zij
zwaarden
bezaten, belangrijk genoeg voor de binnenvaart waren, om vermeld te
worden.
Mijn kennis van de binnenvisserij is gering en daar er vooral vroeger,
veel binnenwater een directe verbinding met de zee had, viel het me,
vooral
op dit gebied, zeer moeilijk een scheiding tussen de binnenvisserij en
de zeevisserij te maken. Ook de scheiding tussen vissersschip en
vrachtschip is niet altijd even duidelijk.
Een ander probleem is dat ik een aantal woorden wel gevonden heb, maar daarbij geen betrouwbare verklaring heb kunnen vinden. Deze woorden zijn wel opgenomen, maar niet volledig verklaard!
VERANTWOORDING
Voor niet alle termen zult U een bronvermelding vinden.
Toen ik met deze lijsten begon, vond ik dat niet zo nodig en eigenlijk geldt dat voor veel woorden nog steeds.
Voor veel termen geldt dat ze met een eenvoudige zoekopdracht op internet, bijvoorbeeld in Google books, te vinden zijn. Ook het Online Woordenboek der Nederlandse Taal GTB INL biedt in veel gevallen uitkomst.
Voor alle overige gevallen geldt dat ik mettertijd een nauwkeurige bronvermelding hoop te kunnen geven. Ik hoop dat U mij vergeeft dat ik U op dit ogenblik niet beter van dienst kan zijn.
stijl
stijl
stijl